Tony Craddock: Daha fazla kazanma şansınız var

Tony Craddock, Emerging Payments Association’ın (Gelişmekte Olan Ödeme Sistemleri Derneği) direktörü… Ödeme teknolojileri sektöründeki start up’ların her yıl yüzde 20 arttığını söylüyor. Bir zamanlar sıkıcı bir iş olarak görülen ödeme sistemlerinde, bugün “daha çok para kazanma fırsatının” olduğunu belirtiyor. Craddock, “Şu anda finansal teknolojilerde en fazla yatırım alan ve en fazla gelişen kısım, ödeme sistemleri. Tek yapmanız gereken girişimcilerin önündeki engelleri kaldırmak” diyor.

ASLI SÖZBİLİR [email protected]

Gelişmekte Olan Ödeme Sistemleri Derneği (Emerging Payments Association) bundan 20 yıl önce dünyanın finans merkezi sayılan Londra’da kuruldu. Amaç o dönemde hızla gelişmekte olan ödeme teknolojileri (paytech) sektöründeki paydaşların iş birliği yapıp birbirlerinden öğrenecekleri bir platform kurmaktı. Ayrıca altyapıyı, düzenleyici kurumları ve kullanıcıları etkileyebilecek ortak bir sese ihtiyaç vardı. Şu anda derneğin Visa, Mastercard gibi ödeme devlerinin ve bankaların yanı sıra teknolojileri start up’ları, altyapı şirketleri ve FCA (Finansal Davranış Kurumu) gibi düzenleyici kurumların da bulunduğu 130 üyesi var. Derneğin genel direktörü Tony Craddock, “Kısacası bir ödeme sistemi çözümü yaratmak için gereken herkes var” diyor.

Craddock, ödeme sistemleri sektöründe başarılı olmak için önce şu 5 faktörü barındıran bir ekosistem kurulması gerektiğini söylüyor: Yatırım, insan kaynağı, sektöre destek veren kanunlar, teknoloji ve bu yeni teknolojileri kullanmaya hazır tüketiciler… Türkiye’de bunun bir kısmının eksik olduğunu ifade eden Craddock, “Bu nedenle rekabeti artırmalı, yeni oyuncuları cesaretlendirmeli ve yatırım yapmayı kolaylaştırmalısınız” diye konuşuyor. Emerging Payments Association Direktörü Tony Craddock ile dünyada ve Türkiye’de ödeme sistemleri sektörünün durumunu ve geleceğini konuştuk.

Bu derneği kurarken sektörde ne gibi bir potansiyel olduğunu fark ettiniz?
İngiltere’de sektörün hızlanarak büyüdüğünü gördük. Bir zamanlar ödeme sistemleri, sıkıcı bir iş olarak görülürdü, sektörün muslukçusu olarak adlandırılırdı. Ama şu anda giderek daha çok para kazanma fırsatının olduğu yer olarak görülüyor, çünkü parayı hareket ettirmeden herhangi bir maldan para kazanmak çok zor. Şu anda finansal teknolojilerde en fazla yatırım alan ve en fazla gelişen kısım, ödeme sistemleri. Bu esasında gelişen bir ödeme sistemleri ekosistemi oluşturmayı sağlayan birkaç şey yüzünden mümkün oldu. Bunlar; yatırım, insan kaynağı, sektöre destek veren kanunlar, teknoloji ve bu yeni teknolojileri kullanmaya hazır tüketiciler… İlginç olan şu, Türkiye’ye baktığım zaman bu faktörlerden bazılarına sahip olduğunuzu görüyorum ama hepsine değil. Ekosistemde eksik olan kısımları geliştirme fırsatınız var.

Kısaca sektörün şu andaki durumunu anlatabilir misiniz?
Global olarak 7 bin civarında fintek şirketi var. Bu sayı yılda yüzde 20 civarında büyüyor. Bu şirketlerin yüzde 45-50’si ödeme sistemleri şirketleri. İngiltere’de ise bizim toplantılarımıza her yıl 650 civarında şirket katılıyor. Bu da size ekosistemin büyüklüğü hakkında kabaca bir fikir verebilir ama aslında bu sorunun cevabını kimse bilmiyor.

Ödeme sistemleri teknolojilerinde hangi ülkeler önde?
İngiltere lider. Bahsettiğim beş avantajın hepsine sahip olduğumuz için bu alanda dünyanın diğer bölgelerinden daha hızlı hareket ettiğimize ve büyüdüğümüze inanıyoruz. Ayrıca bazı konularda güçlü olan birkaç etkileyici pazar var. Örneğin İskandinavya, Norveç, Finlandiya ve İsveç… Neredeyse tamamen nakit kullanılmayan bir duruma geldiler ve bu tüketici için harika bir şey. Ama nakit kullanmasalar da bazı nedenlerle en yenilikçi pazarlar değiller. Çin pazarı da çok heyecan verici ve orada Wechatpay, Baidu ve Alipay gibi teknoloji platformları sayesinde büyük değişimler oldu. Wechatpay’in QR kodu teknolojisi kullanarak ödeme yapan 800 milyon kullanıcısı var. Hindistan gibi dijital teknolojilerin ve dijital ödeme sistemlerinin kullanımının iyi olduğu başka pazarlar da bulunuyor ama kullanım az.

Ödemeler pazarında bugünlerde ne gibi yenilikler var?
İnovasyonun sorunları çözdüğü bir ekosistem yaratmayı başardık. Tüm girişimciler bunu başarmaya çalışıyor. Nerede bir problem var, neresi sıkıntılı? Demek istediğim eğer ekosistemi doğru kurarsanız birçok kullanım alanı, sorun gideren birçok yeni yöntem, servis ve ürün yaratırsınız. Örneğin “Curve” adında gerçekten çok iyi yeni bir kart ürünü var. Curve sayesinde cebimde 6 yerine tek kart taşıyabiliyorum ve ödeme yaparken tek kart üzerindeki 6 karttan birini seçebiliyorum. Curve’ün çok güçlü bir mobil ara yüzü var ve kullanıcı deneyimi çok iyi, çok kolay. Başka bir örnek de “For Good Causes” adında bir şirket. For Good Causes müşterilerin kullanmadıkları puanı ya da mil gibi kurumsal sadakat avantajlarını bir hayır kurumuna bağışlamasını sağlıyor. Bunlar, olan problemleri çözen kimseler. Size tam olarak yenilikler neler söyleyemem, çünkü ancak ekosistemi yarattıktan sonra girişimciler fikirlerini üretiyor. Bu sektörün büyüsü bu…

Sektörün şu anda karşı karşıya olduğu zorluklar neler?
Ülkeden ülkeye değişiyor. Türkiye’de yeni teknolojilerin kullanımını hem artıran hem engelleyen spesifik bazı zorluklar var. İngiltere’deki zorluk ise Brexit olabilir. Çünkü yatırımcıların güvenini azaltıyor. Yatırımcıların, “Biraz daha bekleyelim” demesine yol açıyor. Fransa’nın sorunu ise insan kaynakları, gerekli insan kaynağına sahip değiller. Almanya’daki sorun düzenleyici kurum. Gelişmekte olan ülkelerde ise sorun genelde ödeme sistemleri altyapısı, gerekli sayıda POS terminali yok.

Peki Türkiye’deki sorun ne?
Yeterince ATM’niz ve POS terminaliniz yok. Bankalarınız fintek şirketleriyle ortaklık yapmaktan çok, çoğu zaman onlarla rekabet ediyor. Merkez bankanızda yeterince mutabakat hesabına erişiminiz yok; bu önemli, sektörün evrimi için buna sahip olmanız gerek. Bir ödeme yapınca işlem merkez bankasına gider ve işlemin karşı tarafıyla mutabakat sağlanır. Bunu merkez bankası yerine başka bir ticari banka üzerinden yapmak zorunda kalırsanız esasında bir rakibinizle çalışmak zorunda kalırsınız ve bu zor bir şey. Bunu değiştirmeniz lazım. Bu altyapıyla ilgili bir sorun.

Hangi sektörler ödeme sistemleri teknolojilerinden daha fazla etkileniyor?
En fazla etkilenen perakende, özellikle de e-ticaret. Elbette bankacılık da finteklerden ve ödeme sistemleri teknolojilerinden etkileniyor. KOBİ’ler ve küçük şirketler de muhasebelerini dijital olarak tutmalarını sağlayan teknolojilerle daha verimli ve etkili hale gelebilir. Etkin muhasebenin önemli bir kısmı da tedarikçilerinizle ve müşterilerinizle kolay ve verimli bir şekilde para alışverişi yapabilmektir. Yani küçük işletmeler de ödeme sistemleri teknolojilerinden büyük oranda etkileniyor.

Peki gelecekte hangi sektörler etkilenecek?
Turizm ve eğlence sektörleri etkilenecek, üretim ise daha az etkilenecek. Sonuçta bu teknolojiler şirketlerden çok son tüketiciler için daha faydalı.

Önümüzdeki 10 yılda sektörün nerede olacağını düşünüyorsunuz?
Bunu bilmek imkansız ama bence bu yolcuğunun daha en başındayız. Fintekler 10 yıldır var, ödeme sistemleri teknolojileri biraz daha uzun süredir… Önümüzdeki 10 yılda her yıl şirket sayısında yüzde 20-30 büyüme olacağını düşünüyorum. Norveç ve İsveç gibi tüm ödemelerin dijital olduğu ülkelere bakınca nelerin mümkün olduğunu anlıyorsunuz ve bu 3-4 yıl içinde oldu. Bence pazar Google, Apple ve Facebook gibi büyük oyuncular ve Çinliler tarafından şekillendiriliyor. Devamlı ve güçlü bir büyüme görüyorum. Türkiye için de bir fırsat olduğuna inanıyorum. İlginç olan ben 10 yıl önce geldiğimde bankaların çok yenilikçi ve agresif olduğuydu. Ama bu durmuşa benziyor.

Bankaların bu konudaki iştahı sizce neden kesildi?
Sanırım bu tavırla ilgili. Türk paydaşlar, devlet ve düzenleyici kurumlar fintek sektörünü destekler ve korursa bunun onların en büyük ekonomik ve siyasi sorunlarını çözmeye yardımcı olacağını görecekler. Ben bunun olduğuna dair bir işaret almadım. ÖDED’e (Ödeme ve Elektronik Para Derneği) kaç tane bankanın onlara üye olduğunu sordum, bir tane bile olmadığını öğrendim. Neden? Bankalar kesinlikle bu derneğe üye olmalı. Bankalar fintektir, fintekler de banka. Üye olmalılar, bir masanın etrafına beraber oturup beraber işler yapmalı, para kazanmalı, sorun çözmeliler. Çünkü bankalar bunu kendi başlarına yapamaz.

Peki çözüm ne?
Rekabet. Rekabeti artırmalı, yeni oyuncuları cesaretlendirmeli ve yatırım yapmayı kolaylaştırmalısınız. İngiltere pazarının sırlarından biri bu, melek yatırımcılara ve erken dönem yatırım yapanlara çok ciddi vergi avantajları sağlanıyor. Mesela ben çok yeni kurulmuş bir fintek şirketine yatırım yaparsam, paramın en az yüzde 50’sini vergi avantajları sayesinde geri alıyorum. Vergi düzenlemelerini değiştirmek gibi konulara bakmalısınız. Fiziksel bir hub (merkez) yaratmalısınız. Bir yerde fintek şirketlerinin bir araya geleceği bir topluluk yaratın, çünkü birbirlerinden öğrenirler. Yatırımcılar da hangi adrese gideceğini bilir ve bu insanlar beraber iş yapıp daha hızlı büyür. Daha düşük maliyetleri ve riskleri olur.

“GİRİŞİMCİLERİN ÖNÜNDEN ÇEKİLİN”
“İŞ MODELİ YOL GÖSTERİR” Girişimciler nasıl para kazanacağını bilir. Sadece onlara yardımcı olmalısınız. Kapitalizmde bir iş modeli insanlara nasıl para kazanacağını bulma yolunu gösterir. Sadece buna engel olacak insanları engellemeniz gerek.

“İNOVASYON YAPMA İMKANI” Sorunlu kanunlar, boğucu raporlama ve kabul edilemez derecede yavaş karar alımı gibi engelleri kaldırmanız gerekir. Yani örneğin İngiltere’de Visa yeni bir fintek start up’ına 1 ay içinde bir ödeme platformu sunuyor. Bu da insanlara inovasyon yapma imkanı veriyor. Sadece onların önünden çekilmelisiniz.

NASIL BAŞARILI OLUNUR?
LİDERLİK YETENEĞİ Bir ödeme sistemleri start up’ı yaratmak için bir miktar liderlik yeteneğine ihtiyaç var. Tecrübeniz olmalı. Amerika çok sayıda başarılı unicorn’a (değeri 1 milyar dolara ulaşmış start up) sahip. Start up kurmuş, unicorn seviyesine ulaşmış ve şu anda başka start up’lara danışmanlık yapan insanlara da sahipler.

REHBER İHTİYACI Avrupa’da aynı durumda değiliz. Onlar kadar çok sayıda başkalarına yardım eden unicorn’umuz yok. Ancak buna ihtiyacımız var, daha fazla rehberliğe sahip olmalıyız. Yani ilk şey sizin geçmekte olduğunuz süreçlerden geçmiş başarılı kişilerden rehberlik ve destek alabilmek. Tabii yatırım almalısınız. Son olarak da girişimcilik yeteneğiniz olmalı. Para kazanmak için yardıma ihtiyacınız yok, engeller önünüzden kalksın yeter.