Kazandıran yardımlaşma

Aslında tüm dünyada girişimciliğin önemi anlaşılmış durumda. Bunda Facebook, Twitter, Apple gibi yeni nesil şirketlerin yakaladığı başarının da payı büyük. İşte bu nedenle üniversiteler, STK’lar, kamu kuruluşları, girişimcilere maddi ve manevi pek çok destek veriyor. Son yıllarda ise bu gruba dev şirketler de eklendi. Benzer trend Türkiye’de de gözleniyor. IBM, Unilever, Türk Telekom, Microsoft, Vodafone, Turkcell gibi devler, hazırladıkları programlarla mentorluktan eğitime alt yapıdan finansa kadar pek çok konuda fikir sahiplerini destekliyor.

Özlem Aydın Ayvacı  [email protected]

2000’lerin başından itibaren birçok dev şirket, kurumsal yatırımcı olarak start up’lara fon sağlıyor. Ancak start up’larla dev şirketlerin yakınlaşması, son 5 yılda hızlandı. Bunun en önemli nedeni, inovatif çözümlerin giderek daha da artan bir biçimde yeni nesil girişimcilerden gelmeye başlaması. Şirketler de yaklaşımlarını değiştirip işbirliğine yöneldi. Bu hem şirketler hem start up’lar için avantaj sağlayan bir yaklaşım. Örneğin IBM, Küresel Girişimcilik Programı’nı 2010’da 7 ülkede başlattı. 2011 yılında bu sayı 9’a çıkarıldı, Türkiye de bu eklenen iki ülkeden biriydi. Unilever Foundry ise Unilever’in işbirliğinden doğacak inovasyonları tetiklemek için kurduğu global bir platform. Bu platform aracılığıyla bir yandan yeni işletmelere ve girişimcilere global projeler geliştirmek konusunda bir başlangıç noktası gösteriliyor. Diğer yandan onlara Unilever’in 400 markası ile pazarlama danışmanlarının uzmanlığından ve Unilever Ventures’ın fon kaynaklarından yararlanma fırsatı sunuluyor. Peppers&Rogers Group Türkiye Genel Müdürü Selim Uçer, devlerle start up’lar arasındaki bu yakınlaşmaya dikkat çekiyor ve “Büyük kurumsal şirketlerin girişimlere destek vermesi, girişimcilik ekosistemi açısından çok önemli. Türkiye’de bu konuda oldukça pozitif gelişmeler görüyoruz. Hemen hemen tüm telekom şirketleri, bankalar, teknoloji şirketleri bir program başlatıyor. Kuluçka merkezleri, melek yatırım ağları ve üniversitelerle işbirlikleri yapıyorlar. Start up’lara ofis yeri, nakdi para, eğitim, altyapı desteği veriyorlar” diye konuşuyor.

GLOBAL ÖNCÜLER
Global devlerle start up’ların yakınlaşması nasıl başladı? Buna kimler liderlik etti? BUBA Başkanı Timuçin Bilgör, Google ve GE’nin kurumsal girişim sermayesi konseptini uygulayan öncü şirketler arasında yer aldığını söylüyor. Bilgör, “Diğer yandan, start up’lara ileri düzeyde AR-GE yapmaları için destek sağlayan Johnson&Johnson’ın ‘Janssen RnD’ birimi gibi projeleri de ABD’de başarıyla yürütüldü. Türkiye’de ise Vodafone ve Garanti Bankası gibi şirketlerin start up’lar için hazırladıkları kuluçka ve hızlandırma programları girişimcilik ekosistemimiz için büyük önem arz ediyor” diyor. IBM dünyada start up’ları destekleyen en önemli şirketlerden biri. IBM Ekosistem Geliştirme Müdürü Jale Akyel, Türkiye’de start up’larla ilgili kapsamlı çalışmalardan sorumlu iş birimine liderlik ediyor. IBM olarak şirket yaşı 5 yıldan küçük, 1 milyon dolardan az geliri olan tüm şirketleri start up olarak tanımladıklarını belirtiyor. Akyel, verdikleri destekleri şöyle anlatıyor: “Küresel Girişimcilik Programı adı altında çeşitli program ve desteklerimiz var. Bulut tabanlı şirketlere sunduğumuz destek programı, analitik çözümlerle çalışan şirketlere yönelik programlar, dijital ajanslara yönelik programlar ve ayrıca tüm bu şirketleri yerli ve uluslararası birçok uzman, danışmanlar, yatırımcılar, hızlandırıcı organizasyonlarla bir araya getirdiğimiz ‘IBM SmartCamp Istanbul’ etkinliğimiz bulunuyor.” IBM’in desteklediği Borda Teknoloji, Reengen gibi start up’lar, IBM SmartCamp finalinde yarıştıktan sonra çeşitli yatırımlar aldı, Silikon Vadisi’nde ofis açtı. Yine IBM’in destek olduğu Sentio Sport Analytics isimli start up ise şu anda İtalya’nın dünyaca ünlü bir futbol takımı başta olmak üzere çeşitli spor takımlarına spor performansı analitiği hizmeti veriyor.

“TEKNOLOJİYE YOĞUNLAŞIYORUZ”
EN ÖNEMLİ AMAÇ: En önemli amacımız, dünyadaki örneklerine benzer bizim ülkemizden de milyar dolarlık teknoloji şirketleri ve fikirleri çıkmasını sağlamak. Türkiye’den dünyaya projeler taşıyarak girişimciliği destekliyoruz. Teknoloji girişimlerine destek sağlamaya çalışıyoruz. Bu anlamda hem kurumsal olarak kendi bünyemizde hem melek yatırımcılar, risk sermayesi şirketleri, STK’lar, üniversiteler ve kamu kurumlarıyla birlikte eğitim, teknoloji ve girişimcilik alanlarında yoğunlaşan program ve projeler yürütüyoruz.

İCAT KİTİ: Öğrencileri inovasyona ve icat çıkarmaya teşvik etmek amacıyla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı işbirliğiyle Intel Galileo-İcat Kiti Programı’nı geliştirdik. 37 üniversiteden 60 akademisyene, 1.050 adet Galileo Geliştirme Platformu’nu ücretsiz gönderdik. Geliştirilen projeler, ODTÜ Teknokent tarafından düzenlenen Yeni Fikirler Yeni İşler (YFYİ) yarışmasının Idea (Fikir) bölümünde yarışacak. Birinci proje 10 bin dolar nakit ödüle ve Avrupa’daki Challenge-Up yarışmamıza doğrudan katılma ve burada yatırım şirketleriyle buluşma fırsatına sahip olacak.

İNOVASYON YOLU: Yeni dünyada başarıya giden yol teknoloji ve inovasyondan geçiyor. Teknolojiyi kullanarak fark yaratanlar, dünyanın neresinde olursa olsun bir adım öne geçme fırsatını yakalıyor. Turkcell Grup İnsan Kaynaklarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Banu İşçi Sezen, en iyi çözüm ortaklarıyla işbirliği yaparak girişimcilik ve inovasyonun önünü açmayı ilke edindiklerini söylüyor. Bu nedenle MIT ile gerçekleştirdikleri işbirliğinin öneminden bahsediyor. MIT ile girişimciliğe odaklandıklarının altını çizen Sezen’in değerlendirmesi şöyle: “MIT ile dünyada bir ilke imza attık. Dünyanın ilk girişimcilik MBA programı Innovator’s MBA’i, Türkçe ve İngilizce içerikle hazırladık. Dünyada bu tarz kaliteli eğitimlerin çoğu ücretliyken bu programın dersleri dünyanın her yerinden ücretsiz olarak takip edilebilecek. Turkcell Dijital Akademi son bir yıl içinde tam 1,7 milyon kullanıcı tarafından ziyaret edildi.” Unilever de inovasyonun start up’larla olan işbirliğinden geleceğine inanıyor. Unilever Türkiye Dış İlişkiler Direktörü Ebru Şenel Erim, inovasyon olmadan liderliği sürdürebilmenin imkansız olduğunu söylüyor. Unilever’in start up’ları, pazarlamanın geleceğine önderlik edecek aktörler olarak gördüğünü belirtiyor. Erim, şöyle devam ediyor: “Unilever Foundry sayesinde girişimci ekosistemimizi zenginleştirerek, öne çıkan start up’ları şirketimizin küresel stratejik ortakları haline getirmeyi amaçlıyoruz. Global Unilever Foundry platformumuz kapsamında girişimcilerle onlara mentorluk yapan pazarlama liderlerini buluşturuyoruz.”

“18 PROJEYE DESTEK VERDİK”
FİKİR ÇARKI: Kasım 2014 itibarıyla Türkiye’nin hizmetine sunduğumuz Vodafone Fikir Çarkı Girişimcilik Programı’nı başlattık. Türkiye Vodafone Vakfı (TVV), Uluslararası Girişimcilik Merkezi (UGM) ve BUBA katkılarıyla oluşturduğumuz programla gençlerin dijital fikirlerini çıkarmayı ve desteklemeyi amaçlıyoruz. Dijital projeler için eğitim, iletişim altyapısı ve teknik danışmanlık hizmetlerinin yanı sıra yılda 5 milyon TL’lik maddi destek sağlıyoruz.

5 AŞAMALI
 İlk etapta www. fikircarki.vodafone.com.tr adresinden fikirleri topluyoruz. İkinci etapta, e-eğitim ve mentorluk faaliyetleriyle potansiyel girişimcilere ulaşıyoruz. Üçüncü adımda yine BUBA ve UGM kanalıyla ‘tohumlama’ yapıyoruz. Bu kapsamda, girişimci adaylarına mentorluk, kuluçka merkezi, teknik destek ve başlangıç sermayesi sağlıyoruz. Dördüncü etapta yine aynı proje ortaklarıyla ‘yenilikçi start up’ların oluşması için gerekli altyapıyı sunuyoruz. Mentorluk, kuluçka merkezi, geliştirme, ayrıntılı teknik değerlendirme ve fonlama sağlıyoruz. Son etapta girişimleri Vodafone’un melek yatırımcı ekosistemiyle buluşturuyoruz.

45 MELEK ÜYE: Mayıs-Ekim 2014 arasında 120 fikir topladık. Pilot uygulama döneminin ardından Kasım 2014 itibarıyla 246 proje ön değerlendirme komitesinden geçti. 92 girişimciyle ayrıntılı görüşmeler yaptık ve 18 projeye destek verdik. Ayrıca 45 melek yatırımcı da programımıza üye oldu. Bununla birlikte Londra’da ofis açarak 3 girişimcimizi uluslararası arenaya taşıdık. Bu faaliyetlerimiz sonucunda 4 ay gibi kısa bir sürede 1 milyon TL’yi aşan bir yatırım bütçesine ulaştık.

3 DEV GİRİŞİMCİNİN YANINDA
YENİ BİR DÖNEM: Türk Telekom, 2013’te PİLOTT’u başlattı. Türk Telekom Strateji ve İş Geliştirme Genel Müdür Yardımcısı Hakan Dursun, verdikleri destekleri şöyle anlatıyor: “PİLOTT’la girişimcilikte yeni bir dönem başlattık. PİLOTT, yenilikçi fikirleri ekonomik değere dönüştürme vizyonu çerçevesinde girişimcilere destek vermek amacıyla hayata geçirildi. Seçilen girişimlere çekirdek sermaye, eğitimler, ofis, mentorluk gibi imkanlar sağlarken 35 milyon Türk Telekom müşterisine ulaşma şansı da sunuyoruz. PİLOTT girişimleri mentorluk alıp, ürünlerini geliştirme ve Türk Telekom’un iş ortağı olma fırsatını elde etti.”

HIZLANDIRIYOR: Microsoft, start up’lar için global bir program olan BizSpark’ı, Türkiye’de de yürütüyor. Program, 5 yaşından genç olan ve bilişim üzerine çalışan start’up’ların Microsoft ürünlerini ve bulut servislerini ücretsiz kullanabilmelerine imkan sağlıyor. Türkiye çapında 1.000’den fazla yazılım evinin yararlandığı bu program, Java, PHP gibi açık kaynak kod üzerine çalışan veya kendi yazılımını Microsoft teknolojileri üzerinde geliştiren tüm start up’lara açık. Microsoft Türkiye Yazılım Geliştirme Teknolojileri Genel Müdür Yardımcısı Cavit Yantaç, “Bu çalışmalar, start up’ların piyasaya çıkış hızını artırıyor” diyor.

DÖNÜM NOKTASI: Metro Toptancı Market Türkiye Genel Müdürü Kubilay Özerkan, sosyal girişimcilere destek olduklarını belirtiyor. Özerkan, bunu nasıl hayata geçirdiklerini şöyle anlatıyor: “Capital ve Ekonomist dergileriyle işbirliği yaparak Metro Sosyal Girişimci Ödülleri’ni düzenledik. Bu yarışmanın kazananı, toplum için bir fark yaratan bağımsız işletmeler arasından seçiliyor. Bu tür projelerin sosyal girişimcileri yüreklendirerek daha başarılı projelere imza atmaları yolunda birer dönüm noktası olacağına inanıyoruz.”

FİNANSÇILAR DA HAZIR
Bankalar ve finans sektörünün diğer temsilcileri için de start up’lar özel öneme sahip. Akbank Kobi Bankacılığından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Bülent Oğuz, Akbank Girişimci Geliştirme Programı ile girişimcileri nasıl desteklediklerini şöyle anlatıyor: “Bu program girişimcilere başarılı, verimli bir işletme kurmalarını sağlayacak sağlam bir altyapı sunabilmek, gerekli eğitimleri vermek ve uygulamalı proje çalışmaları gerçekleştirmek için planlandı. Projenin ilk uygulaması, 2003’te gerçekleştirildi. KAGİDER, Inovent ve Endeavor programın destekçileri arasında yer alıyor. Sabancı Üniversitesi’nin değerlendirmeleriyle belirlenen girişimciler eğitim programına katılıyor. Sabancı Üniversitesi bünyesinde verilen programa girişimciliğe adım atmış, işini büyütmek isteyen girişimciler alınıyor. Onlara büyüme dönemlerinde gerekecek finansal hesaplamaları yapmaları, büyüme stratejileri, inovasyon, farklı iş modelleri, fikri mülkiyet, iş ve pazarlama planları oluşturmaları, liderlik ve etkin insan kaynaklarını yönetmeyi öğrenmeleri için destek sağlanıyor.” AvivaSA Emeklilik ve Hayat Direkt Satış ve Acentelerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Selim Avşar, 2009’da bireysel emeklilikte bir ilk niteliğinde olan “Genç Girişimci” programını başlattıklarını söylüyor. Bu program kapsamında girişimci ruha sahip ve başarılı performans gösteren finansal danışmanlarını kendi işlerinin sahibi olmaları için desteklediklerini belirtiyor. Avşar, “2009’da 5 kişiyle uygulamaya başladığımız Genç Girişimci programı ile kendi acentesini kurma imkanı sağladığımız girişimci sayısı 70 kişiye ulaştı. AvivaSA’nın acente ağının neredeyse üçte birini girişimci okulumuzdan yetişen bu genç patronlar oluşturuyor” diyor.

TEKNOLOJİ DEVLERİ TAKİPTE
Intel, SAP, Microsoft gibi teknoloji devleri, inovasyon güçlerini kaybetmemek için start up’lara büyük destek veriyor. Örneğin SAP, Türkiye’deki girişimciliği ve inovasyonu destekleme stratejisinin bir parçası olarak gençlere ve girişimcilere yeni uygulamalar geliştirmenin kapılarını açıyor. Bu kapsamda 2012’de ABD’de hayata geçirilen ve bugüne dek 57 farklı ülkede 1.700’ün üzerinde girişimi destekleyen SAP Startup Focus Programı’nı ilk kez Nisan 2014’te Türkiye’de de gerçekleştirdi. SAP Satış Destek Hizmetleri Direktörü Ahmet Engin Tekin, bu programın SAP İnovasyon Merkezi üzerinden yürütüldüğünü söylüyor. Tekin, “Bu program çerçevesinde Türk iş dünyasının büyük veri kavramıyla daha hızlı tanışıp, hızlı ve yenilikçi çözümler geliştirilmesini hedefledik. Türk girişimcilerin global pazarlara açılması için global bilgi ağımızı seferber ediyoruz” diyor. Tekin, önümüzdeki yıllarda bu desteği artırarak bu şirketlerin global sahnede etkin rol almalarını hedeflediklerini belirtiyor. Tekin, büyük veriyi işleme açısından en verimli imkanları sunan SAP HANA platformu ile girişimcileri desteklediklerini belirtiyor. Tekin, Startup Focus programının girişimcilere sağladığı faydaları şu şekilde özetliyor: “SAP HANA’ya ücretsiz ve hızlı erişim imkanı. HANA teknik uzmanlarına, pazarlama ve satış destek birimlerine ücretsiz erişim. SAP’nin global müşteri tabanına erişim. Girişimciler, iş ortakları, yatırımcılar ve fikir önderlerinden oluşan topluluğa ulaşım.”

Turkcell Dijital Akademi son bir yıl içinde tam 1,7 milyon kullanıcı tarafından ziyaret edildi.

“FİKİR TEK BAŞINA YETMEZ”
GENÇ GİRİŞİMCİLER: Genç girişimcilerle bir araya gelebileceğimiz, fikirlerini değerlendirebileceğimiz, bilgi paylaşımında bulunabileceğimiz olabildiğince çok platform yaratmak için çalışıyoruz. Girişimlerin sürdürülebilirliklerine katkı sağlayacak ve bilgiye ulaşmalarını kolaylaştıracak hizmet ve işbirlikleriyle desteğimizi sürdürüyoruz.

CESARET ÖNEMLİ: Girişimciliğin kültür haline gelmesi ve yaygınlaşması için ülkede bunu destekleyen bir ekosistem olması, bu ekosistem içinde yer alan STK’lar, devlet kurumları, üniversiteler, özel sektör, bankalar ve girişimcilerin birbirlerini tamamlaması gerekiyor. Ayrıca yeni kurulan şirketlerin yüzde 76’sının ilk 3 yıl içinde faaliyetine son verdiği bir ekonomik ortamda, herkesin elini taşın altına koyması gerektiğine inanıyoruz. Girişimcilikte fikrin çok önemli fakat tek başına yeterli olmadığını gözlemliyoruz. İş fikrini hayata geçirmede cesaret en büyük rolü oynuyor. Bu anlamda rol modellerinin varlığı önem taşıyor.

TEKNOLOJİK KATKI: Garanti Bankası olarak girişimlere sadece finansal kaynakla değil, teknolojik çözümlerle de destek oluyoruz. Son zamanların yükselen trendi mobil uygulamalar arasından Bitaksi uygulaması, destek verdiğimiz girişimler arasında. Bitaksi örneğinde, girişime finansal destek vermenin yanında, ödeme sistemleriyle tahsilat sistemleri arasındaki entegrasyonu da sağladık.

Intel, SAP, Microsoft gibi teknoloji devleri, inovasyon güçlerini kaybetmemek için start up’ları destekliyor.