Ücretler yetiyor mu?

Compass’ın dünya genelinde yaptığı araştırmaya göre start up kurucuları çok az kazanıyor. “Önce şirket sonra para” diyen kurucular, start up’ın büyüklüğüne göre yılda yaklaşık 38-69 bin dolar arasında gelir elde ediyor. Şirketin cirosu 10 milyon dolar ve üstüne ulaştığında bile kurucunun yıllık geliri 120 bin dolar aşmıyor. Türkiye’de de tablo farklı değil… Uzmanlar, kurucu maaşlarının 30 bin TL seviyesinde olduğunu düşünüyor. Start up büyüdükçe bu rakamın en fazla 200 bin TL seviyesine ulaştığı tahmin ediliyor.

Nilüfer Gözütok Ünal [email protected]

Start up kurucuları için para kazanmak, öncelikleri arasında yer almıyor. Onlar ilk etapta, işlerini ayakları üstüne basabilecek ölçeklere taşımak peşinde. Bunun en büyük göstergesi de kendilerine ayırdıkları maaşların miktarı… Çok sayıda start up kurucusu, başarılı olmak için mücadele verirken kendilerine sadece yaşamlarını sürdürecek ölçüde bir gelir ayırmayı tercih ediyor. Araştırmalar da bu duruma dair çarpıcı verileri ortaya koyuyor. Örneğin Compass’ın dünya genelinde yaptığı son araştırmaya göre start up kurucuları, yılda 50 bin dolardan daha az kazanıyor. Araştırma, sadece kurucuların yıllık maaşlarını açıklamıyor. Aynı zamanda start up’ların büyümesiyle birlikte kurucu ücretlerinin bu durumdan nasıl etkilendiğini de gözler önüne seriyor. Örneğin şirketin aylık gelirinin 10 bin doları aşması halinde bile kurucu maaşları 50 bin dolar seviyesinde kalmaya devam ediyor. Ancak şirket aylık olarak 1 milyon dolarlık büyüklüğe ulaştığında kurucunun maaşı da 100 bin dolar eşiğini geçmeye başlıyor.

ASGARİ GEÇİM
Peki kurucular maaşlarını neye göre belirliyor? Uzmanlara göre maaşın belirlenmesinde, kurucunun kuruluş öncesinde iş fikrini ve sektörün fizibilitesini nasıl yaptığı, 3 yıllık iş planını nasıl oluşturduğu etkili. İş fikrinin özsermayeyle mi yoksa kredi kullanılarak mı başlatıldığı da risk faktöründen dolayı kurucunun maaş belirleyip belirlememesinde rol oynuyor. Sonuçta her bireyin bir yaşam standardı olduğunu belirten Karena İnsan Kaynakları Genel Müdürü Alper Arıduru, kurucuların kişisel motivasyonları için muhakkak maaş belirlemesi gerektiğini düşünüyor. “Ayrıca en fazla sorumluğu alan kurucunun, yaşadığı iş yükü ve bazı risklerin vereceği stres faktöründen dolayı kendisini motive edebileceği bir harcama ihtiyacı olacaktır” diyor. Msearch Genel Müdürü Ali Midillili de start up kurucularının asgari geçim ihtiyaçlarını sabitlenmiş maaş olarak alıp değişken kısımları da başarıya endeksleyip azami bir tavanı olmayan gelir kazanabildiklerini söylüyor. “Burada kilit kelime ‘başarı’ oluyor” diye ekliyor.

YENİ ÜCRET KRİTERLERİ
Girişimciler de bu unsurların maaş belirlemede etkili olduğunu doğruluyor. GüvenRehberi.com Kurucu Ortağı Onur Onat, kurucular olarak maaşlarını saptarken şirket gelirleri, yaşam şartları, yatırımcı beklentileri gibi pek çok kriteri baz aldıklarını anlatıyor. “Kurucu maaşlarımızda büyüme döneminde herhangi bir değişiklik olmadı” diyor.

Onat, özellikle kendilerine ayırdıkları miktarın çok yüksek olmadığını da şu sözlerle ifade ediyor: “Start up’lar tencerede pişirip kapağında yemek zorunda olan başlangıç aşaması şirketleri, bu sebeple kurucular da her türlü gider konusunda dikkatli davranıyor. Buna kurucu maaşları da dahil…”

Metrekare.com Kurucu Ortağı Serhat Karahan da kurucu maaşlarının genellikle kişilerin normalde kazanabileceklerinin çok altında bir miktarda olduğunu ifade ediyor. “Orta boyutta bir start up şirkette kurucuların maaşları, piyasada normal şartlarda kazanacakları maaşın yaklaşık yüzde 30 altına oturuyor diyebilirim” diye ekliyor.

HİÇ MAAŞ ALMIYORLAR
Öte yandan bazı start up kurucuları ise hiç maaş almamayı tercih edebiliyor. Mobidik’in kurucuları Egehan Gürcan ve Murat Aygüney de bu kuruculardan…

Serhat KARAHAN
METREKARE.COM KURUCU ORTAĞI

İDEAL MAAŞ NEDİR?
TEMEL KRİTERLER Start up belli bir boyuta gelmeden önce kurucuların finansal kazançlarının limitli olması doğal. Biz Metrekare.com’u ilk kurduğumuzda belli bir dönem hiç maaş almadık, daha sonrasında da geçinmemize yetecek kadar bir maaş almaya başladık. Şu anda maaşımızda bir değişiklik olmadı. Fakat şirketin boyutu yeterince büyüyene kadar maaşlarımızda belirgin bir değişiklik olmaz. Bizim bu maaşı belirlerken kullandığımız iki temel kriter var. STRESLİ ROL Birincisi, şirketin masrafları içerisinde kurucuların maaşlarının küçük bir yer kaplaması gerekiyor. Çünkü mümkün olan her kuruş, şirketin kurulması ve büyümesi için harcanmalı. Diğer taraftan eğer imkan varsa kurucuların temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar maaş almaları iyi oluyor. Çünkü zaten kuruculuk çok stresli ve yoğun bir rol… Bu sırada bir de hayatını maddi anlamda idame ettiremeyip endişe yaşanırsa bunun işe de yansıma ihtimali olduğunu düşünüyorum. Bu sebeple de kira, yemek, ev masrafları gibi temel giderleri karşılayacak maaş bizce ideal.

Murat Aygüney, tam zamanlı olarak Mobidik.com ile uğraşırken bir yandan freelance işler yaparak hayatını sürdürüyor. Egehan Gürcan da bir yazılım şirketinde çalışırken aynı zamanda Mobidik. com’a zaman ayırıyor. E-kitap işinin Türkiye’de yeni yeni oturmaya başladığını ve bu nedenle büyümek için önlerinde uzun bir süre olduğunu belirten Egehan Gürcan, “Şu anki planımız, ürün belli bir noktaya gelene kadar kendimize maaş ayırmamak. Bir süre şirket içindeki dinamiklerin işleyebilmesi için parayı içeride tutmayı planlıyoruz. Maaş verme noktasına geldiğimizde planımız, ortaklar için maaşları minimumda tutmak olacak. Şu anda bizim için şirketin ilerleyebilmesi çok daha önemli” diye konuşuyor.

HİZMET FARKI
Start up kurucu maaşları sektörlere göre farklılık gösteriyor. Bazı sektörlerde giriş maliyetleri düşükken bazı sektörlerde çok yüksek olması da bu farklılıkların temel nedeni. Özsermayenin miktarı, kullanılan kredi oranı, ortaklık yapısı, melek yatırımcının olup olmaması gibi unsurlar da kurucuların maaşlarının farklı olmasını sağlıyor. Start Up İK uzmanı David Wright da “Hizmet sektöründe kuruluş maliyetleri düşük olduğundan, bu sektördeki maaşlar üretim sektörüyle karşılaştırıldığında farklılık gösteriyor. BT ve telekom, yani genel olarak teknoloji sektöründe kurucu maaşlarının yüksek olduğunu görüyoruz” diye konuşuyor.

Ali Midillili de asgari geçim ihtiyacı farklılık göstermese de başarı endeksinin teknoloji sektöründe daha fazla kazanç sağladığını doğruluyor. “Özel yatırım fonları, teknoloji ve marka değeri olan hızlı tüketim malları ile lüks segmente hitap eden markalara daha fazla ilgi gösteriyor” diyor.

TÜRKİYE’DEKİ TABLO
Uzmanlar, Türkiye’de küçük ölçekli start up’larda yıllık brüt ücretin 140 bin–200 bin TL, orta ve büyük ölçekte ise 180 bin–300 bin aralığında seyrettiğini söylüyor. Alper Arıduru, “Bu aralığın yine Compass’ın araştırmasında olduğu gibi gelirlerle doğru orantı olması gerektiğini de vurgulamam lazım” diyor.

Ali Midillili’ye göre de Türkiye’deki start up kurucularının maaşları yurtdışıyla benzerlik gösteriyor. Midillili, “Bizde de maaşlar ayda ortalama 4 bin dolar net gelir düzeyinde olabiliyor” diye anlatıyor. Ancak tüm start up kurucuları aynı fikirde değil… GüvenRehberi.com Kurucu Ortağı Onur Onat, Türkiye’deki yatırımcıların pozitife geçme konusundaki beklentilerinin daha yüksek ve sabırlarının daha düşük olduğunu söylüyor. “Start up kurucuları üzerindeki baskı daha yüksek. Yurtdışı start up kurucuları biraz daha şanslı görünüyor” diyor.

Metrekare.com Kurucu Ortağı Serhat Karahan ise yolun başındaki bir start up kurucusunun aylık maaşının 1.000-1.500 TL aralığında olduğunu açıklıyor.

Fatih ÇOLAKEL
ALWAYSFASHION CEO’SU

“AMAÇ MASRAFLARI KARŞILAMAK”
DÜŞÜK SKALA Her ne kadar ciromuz daha yüksek olsa da Alwaysfashion kurucuları olarak bizim maaşlarımız düşük bir skalada yer alıyor. İlk dönemde kendi maaşlarımızı belirlerken temel giderlerimizi karşılamak için gerekli miktarı göz önünde bulundurduk. Diğer bir deyişle maaşlarımızı, masraflarımızı karşılayacak minimum şekilde oluşturduk.

FEDAKAR YAKLAŞIM Birikim yapmak gibi bir amaç ve düşüncemiz olmadı. Her stratejimiz ve planımız gibi maaş politikamız da şirketimizin kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamak üzerineydi. Bana göre özellikle ilk dönemler, kurucu ortakların fedakar yaklaşımlarıyla daha verimli ve kolay bir şekilde atlatılabilir ve başarıya ulaşabilir.

EKİP BAZ ALINDI Büyüme döneminde ise maaşlarımızı belirlerken çalışma arkadaşlarımızın, yani Alwaysfashion ekibinin maaşları baz alındı. Maaşlarımızın çalışan arkadaşlarımız arasından en yüksek maaşı alan kişiden daha düşük olmaması konusunda anlaşmaya vardık. Yine birikim yapma gibi bir düşünceyle hareket etmedik. Aldığımız maaşlardan yapacağımız tasarrufu, eğer şirketin nakit ihtiyacı olursa yine şirket için kullanmakta tereddüt etmeyiz.