Start up merkezleri

Airbnb ve Dropbox, kuluçka merkezi Y Combinator’dan çıktı. Lending Club, Zoosk, SoundHound ise PlugnPlay’de yeşerdi. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kuluçka merkezleri fikirlerin girişime dönüşmesinde çok önemli bir rol oynuyor. Rakamlar da bunu gösteriyor. Bugüne kadar ODTÜ’nün kuluçkasından aralarında Onedio ve E-Broşür’ün de olduğu 236 start up çıktı. Obilet ve Sentegen de dahil olmak üzere Bilkent Cyberparkt’ta 200 girişim hayat buldu. Pandora, Go Energy, Garajyeri, ACL ile birlikte İTÜ Çekirdek’te de 50 start up yeşerdi.

Ayçe Tarcan Aksakal  [email protected]

AloTech, İTÜGATE’ten çıkan bir start up. İşte bu nedenle AloTech şirketinin kurucusu Cenk Soyak, “İTÜGATE’e Türkiye’deki start up’ların dünyadaki rakipleriyle aynı platformlarda yer alabilmelerine imkan verdiği için teşekkür ediyorum” diyor. Google tarafından yenilikçi bulut teknolojileri konusunda dünyaya örnek gösterilen AloTech’in kurucu ortağı Soyak, start up’ların büyümesi için kuluçka merkezlerinin çok önemli olduğunu belirtiyor. Geçen yıl International Cloud Innovation Word Cup’ta birinci olduktan sonra Silikon Vadisi’nde ofis açtıklarını söyleyen Soyak, “Aynı zamanda Kuzey Amerika’nın en önemli kuluçka merkezlerinden 1871 Incubation Center’a dahil olduk” diyor. Sadece AloTech değil son dönemde Türkiye’deki start up’ları destekleyen kuluçka merkezleri sayesinde birçok başarılı girişim hayata geçti. Bunların birçoğu da yurtdışındaki ünlü kuluçka merkezlerinin bünyesine dahil oldu.

KULUÇKADAN ÇIKAN DEVLER
Kuluçka merkezleri, start up’lara en kırılgan oldukları dönemlerde ihtiyaç duydukları desteği sağlıyor. Bu nedenle de dünyada girişimciliğin desteklenmesinde hayati öneme sahipler. Inbia.org verilerine göre dünyada 7 bin civarında kuluçka merkezi (Business incubation) bulunuyor. Bunların içinden en önemlileri Y Combinator, 500 Startups ve Techstars. Özellikle Y Combinator, milyar dolarlık şirketler üretme potansiyeli açısından en iyiler arasında. 24 milyar dolar piyasa değeriyle otellerin korkulu rüyası haline gelen oda ve ev kiralama sitesi Airbnb de Y Combinator’ın kuluçka merkezinden çıktı. İnternet üzerinden dosya paylaşmaya ve saklamaya yarayan 10 milyar dolar değerindeki dünyanın en başarılı girişimlerinden Dropbox da Y Combinator’dan destek aldı. Techstar’dan çıkan girişimler arasında ise dünyanın en büyük e-posta dağıtım ağı SendGrid var. Rocket Internet’in kuluçkasından çıkan girişimler arasında en önemlilerinden biri de geçen yıl Türkiye’de 589 milyon dolara Yemeksepeti’ni satın alan Almanya merkezli dünyanın en büyük online yemek sipariş platformu Delivery Hero oldu. 5 yıl önce Almanya’nın başkenti Berlin’de kurulan Delivery Hero, bugüne kadar 1,2 milyar dolar yatırım aldı. Şirketin toplam değeriyse 2 milyar doların üzerinde. Dünyada teknoloji üretimine desteği açışından Palo Alto Research Center da önemli kuluçka merkezleri arasında yer alıyor. Ünlü kuluçka merkezi PlugnPlay’den çıkan girişimler arasında ise halka arzında 8,5 milyar dolar değer biçilen Amerika’nın en büyük online kredi pazar yeri olan Lending Club var.

SAYILARI HIZLI ARTIYOR
Online arkadaşlık sitesi Zoosk ile sesten sese teknolojisiyle kullanıcılarına istedikleri müzik parçasını bulmalarını sağlayan SoundHound de PlugnPlay’in kuluçka merkezinden çıktı. Avrupa’da ise 100’ün üzerinde kuluçka merkezi bulunuyor. Bunlar arasında ilk sırada Seedcamp, Startupbootcamp, Techstars Springboard gibi kuluçka merkezleri yer alıyor. Türkiye’de de Markafoni, Yemeksepeti gibi başarılı girişimlerin çıkması ve bunların girişimciliğe olan bakış açısını olumlu yönde etkilemesi, kuluçka merkezlerinin sayısını artırmaya başladı. Üniversiteler art arda kuluçka merkezleri ve hızlandırma programları kurarken Türk Telekom, Vodafone, GD Holding gibi birçok büyük kuruluş da kuluçka merkezi kurup teknoloji girişimlerine yatırım yapmaya başladı. Yeni yapılan merkezlerle 5 yıl önce Türkiye’de 22 olan kuluçka ve hızlandırma merkezi sayısı 2016’da 40’ı geçti. ODTÜ Teknokent Kurumsal Gelişim ve Girişimcilik Direktörü İlknur İlkyaz Gül, Türkiye’de 46 kuluçka ve ön kuluçka merkezinin bulunduğunu belirtiyor.

KAÇ GİRİŞİM ÇIKTI?
Türkiye’nin önde gelen kuluçka merkezleri arasında İTÜ Çekirdek, ODTÜ Teknokent, Bilkent Cyberpark, HayalEt, Girişim Fabrikası, Etohum, PİLOTT, KWORKS bulunuyor. 13 yıl önce kurulan Türkiye’nin ilk özel kuluçka merkezi Bilkent Cyberpark, her yıl ortalama 50-60 civarında kuluçka şirketine ev sahipliği yapıyor. Bilkent Cyberpark Girişimcilik, İşbirliği ve Teknoloji Transfer Birimi Uzmanı Duygu Aktay, üniversitenin kuluçkasından bugüne kadar 200’den fazla start up’ın çıktığını belirtiyor. Bilkent’in kuluçkasında hala 50 girişim yer alıyor. 8 yıl önce kurulan Etohum da bugüne kadar 12 bin girişimci başvurusu aldı. Etohum’un kurucusu Burak Büyükdemir, “Zorlu süreçlerimiz sonunda seçtiğimiz 250 girişimin yüzde 50’si, 8 yılın sonunda hala ayakta kalmayı başardı. Bugüne kadar 80 girişime yatırım yaptık ve 300 girişime destek olduk” diyor. ODTÜ Teknokent’ten de 2009’dan beri 236 start up çıktı. ODTÜ Teknokent Direktörü İlknur İlkyaz Gül, mevcut 4 kuluçka merkezlerinde 98 şirketin yer aldığını belirtiyor. İTÜ Çekirdek de İTÜ Arı Teknokent kapsamında 4 yıl önce kuruldu. Erken aşama kuluçka merkezi görevi gören İTÜ Çekirdek, UBI Global Kuluçka Merkezleri sıralamasında Avrupa’da en iyi 8’inci, dünyada ise en iyi 18’inci kuluçka merkezi seçildi. İTÜ Çekirdek’e 4 yıl içerisinde 324 projenin kabul edildiğini söyleyen İTÜ ARI Teknokent İş Geliştirme Direktörü Arzu Eryılmaz, “Bugün 50’nin üzerinde ticari faaliyetine başlayan şirketimiz bulunuyor” diyor.

“KULUÇKALAR BÜYÜME İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”
CENK SOYAK / ALOTECH CEO’SU
SİLİKON VADİSİ
Dünyanın her yerinden web sitemiz üzerinden bize ulaşan şirketlere çağrı merkezi hizmeti veriyoruz. Yeni Zelanda’dan bir şirket bile bize internet üzerinden bağlanıp 2 bin kullanıcılı bir çağrı merkezi kurabiliyor. Yurtdışına açılma hedefimiz doğrultusunda Silikon Vadisi’nde ofis açtık.

ABD’DE KULUÇKA MERKEZİNDE
Start up’ların büyümesi için kuluçka merkezlerinin varlığı önemli. Bizim şu anda bulunduğumuz 1871 Incubation Center, Kuzey Amerika’daki bir numaralı kuluçka merkezi seçildi. Dünyada belli başlı kuluçka merkezleri var. Silikon Vadisi, San Francisco, New York, Boston, Londra ve Berlin bu merkezlerin en önemlilerinin bulunduğu yerler arasında. Türkiye’de üniversiteler bu işe öncülük ediyor.

GİRİŞİM FABRİKALARI
Özyeğin Üniversitesi’nin kuluçka merkezi Girişim Fabrikası da 5 yıldır faaliyette. Bu sürede 3 bin 500’ün üzerinde başvuru alırken 250’nin üzerinde girişimciyi programlarına dahil etti. Girişim Fabrikası Direktörü İhsan Elgin, programı başarıyla tamamlayan 61 girişimden şu anda 48’inin aktif olarak faaliyetlerine devam ettiğini söylüyor. Elgin, “Bugüne kadar kuluçka merkezimizde 230 kişilik istihdam ve 9 milyon TL’lik ekonomik değer yaratıldı” diyor. Boğaziçi Üniversitesi’nin kuluçka merkezi HayatEt de 5 yıl önce kuruldu. Bugüne kadar 250’nin üzerinde başvuru alan merkez, 16 girişime destek verdi. Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Yöneticisi Bülent Üner, “Kuluçkamızda 6 adet şirketleşen ve 6 adet de şirketleşme aşamasında toplam 12 proje yer alıyor” diyor.

Koç Üniversitesi’nin kuluçka merkezi de geçtiğimiz nisan ayında isim değiştirerek KWORKS Girişimcilik Araştırma Merkezi adını aldı. KWORKS girişimlerinin finansmana erişimi konusunda Galata Business Angels, BIC Angel Investment ve Keiretsu Forum İstanbul melek yatırımcılık ağlarıyla işbirliği yapıyor. Geçen yıl merkezdeki girişimcilerinden 7’sinin yatırım aldığını söyleyen Koç Üniversitesi Kuluçka Merkezi Direktörü Enis Erkel, “Bu girişimler arasından Koç Üniversitesi öğrencileri ve mezunları tarafından kurulan App Analytics, Lala Eğitim, Scorp ve Enigma önemli destekler elde etti” diyor. KWORKS’te Kolay İK, Nowhere Studios ve Kolay Randevu girişimleri de destek ve melek yatırım alan diğer girişimler arasında yer alıyor. Elgin, “Kuluçka programlarına yenilikçi teknoloji, süreç ve iş modeli geliştiren tüm girişimciler başvurabilir” diyor.

“İLERİ AŞAMA KULUÇKA KURACAĞIZ”
ARZU ERYILMAZ / İTÜ ARI TEKNOKENT İŞ GELİŞTİRME DİREKTÖRÜ
10 YILLIK HEDEF
Ticarileştirilebilir teknoloji fikri ya da projesi olan girişimcilere, teknoloji şirketlerini kurup geliştirmelerine olanak tanıyacak her tür desteği sağlıyoruz. Hedefimiz, önümüzdeki 10 yıl içinde elektrik, elektronik, yazılım ve enerji üzerine odaklanarak gelişecek otomotiv sektöründe Türk markalı teknolojiler üretecek girişimcileri desteklemek.
“3.900 BAŞVURU ALDIK”
4’üncü yılımızda 3 bin 900 başvuru aldık. Hiçbir girişimciden hisse veya bedel talep etmedik. Rekor katılım aldığımız 2015’te Big Bang sonucunda 20 şirkete toplam 2,7 milyon TL değerinde ödül ve bulut bilişim altyapı fonu dağıttık. Bu yıl erken dönem kuluçka aşamasını tamamlamış şirketler için yeni bir ileri aşama kuluçka alanını faaliyete geçirmeyi hedefliyoruz.

YENİ KULUÇKALAR
Son 2 yılda Türkiye’de mevcut kuluçka merkezlerine yenileri eklendi. Vodafone’dan GE’ye kadar Türkiye’de girişimciliği desteklemeyi hedefleyen kuruluşlar, yeni kuluçka merkezleri kurdu. 2 yıl önce kurulan İstanbul Şehir Üniversitesi’nin kuluçka merkezi incuba.city’den bugüne kadar 40 girişim çıktı. Bugün de incuba.city’de 26 girişim bulunuyor. Merkezdeki start up’ların büyük çoğunluğu patentli ya da patentlenebilir teknolojiler konularında çalışıyor. Işık Üniversitesi’nin de Innocampus adını verdiği kuluçka merkezi oldukça yeni. Işık Üniversitesi Rektörü Şirin Tekinay, bu yıl en az 3 start up’ın kuluçka merkezlerinde yer almasını hedeflediklerini söylüyor. Bu rakamın 2018’e kadar en az 10’a çıkarılması hedefleniyor. 2 yıl önce kurulan yeni kuluçkalardan biri de Vodafone FikirÇarkı Girişimcilik Programı oldu. Dijital fikirleri olan genç girişimcilere önemli fırsatlar sunan kuluçka merkezinin amacı destekledikleri projeler sayesinde girişimcilerin sürdürülebilir gelirleri olmasını sağlamak. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Ender Buruk, “Mobil teknolojileri yakından takip eden ve yaratıcı dijital iş fikirleri geliştiren girişimcilere ulaşmayı hedefliyoruz” diyor. Eleman.net, serieleman.com ve dersverir.com gibi girişimleri bünyesinde barındıran GD Holding de yeni girişimcileri desteklemek için bir yıl önce kendi kuluçka merkezini kurdu. İnternet ve mobil tabanlı girişimlere yatırım yaptıklarını söyleyen GD Holding Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Duyarlar, “Kuluçka merkezimizdeki projelere 2015’te 3 milyon TL’nin üzerinde yatırım yaptık. Hedefimiz, bu yıl yeni projelere 5 milyon TL yatırım yapmak” diyor.

GİRİŞİM HIZLANDIRICILARI
Kadir Has Üniversitesi’nin kuluçka merkezi iNEO da bir yıldır faaliyette. Bugüne kadar 11 farklı girişim kuluçkadan destek aldı. Kadir Has iNEO Kuluçka Merkezi’nde halen 6 şirket bulunuyor. GE de Türkiye’deki hayata geçen merkezini geçen yıl İstanbul Teknopark’taki İnovasyon Merkezi’nde açtı. GE Türkiye İnovasyon Lideri Ussal Şahbaz, “Bugüne kadar 140 start up’tan oluşan bir ağ oluşturduk ve bunların 20’sine aktif olarak mentorluk veriyoruz ve iş ilişkileri kuruyoruz” diyor. Son iki yılda kurulan kuluçka merkezlerinden biri de İstanbul Kültür Üniversitesi’nde kurulan fİKÜr oldu. Ön kuluçka merkezi olarak hizmet veren fİKÜr’de bugüne kadar 28 projenin yer aldığını söyleyen İstanbul Kültür Üniversitesi Ön Kuluçka Merkezi Müdürü Doç. Dr. Sinan Alçın, “2016 çağrı döneminde 6 yeni patent başvurusu için girişimlerde bulunduk. Halen iki patent başvurumuzun süreci devam ediyor” diyor. Ön kuluçka merkezindeki proje grupları çoğunlukla yazılım ve robotik alanlarda yoğunlaşıyor. TEB’den Yapı Kredi’ye kadar bankaların da girişimcileri destekleyen birçok projesi bulunuyor. Yapı Kredi iki yıl önce başlattığı FikriMobil projesiyle dünyadaki mobil yükselişe uygun olarak, bu alanda ülkemizdeki yaratıcı ve yetenekli gençleri desteklemeyi hedefliyor. Yapı Kredi Bilişim Teknolojileri ve Operasyon Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Cahit Erdoğan, “FikriMobil yarışmamızı bu yıl ikinci kez düzenliyoruz” diyor.

“AĞIRLIK YAZILIM VE MOBİLDE”
İHSAN ELGİN GİRİŞİM FABRİKASI DİREKTÖRÜ
11 GİRİŞİM VAR Kuluçka merkezimizde bugün 11 girişim var. Bunlar ağırlıklı yazılım ve mobil tabanlı girişimler üzerinde çalışıyor. Büyük veri, nesnelerin interneti, fintech, sağlık ve eğitim sektörleri çalıştıkları konuların başında yer alıyor. ÜCRETSİZ OFİS DESTEĞİ 5 haftalık hızlandırma programı yalın girişim, müşteri geliştirme ve iş modeli eğitimleriyle mentor seanslarını içeriyor. Sonrasında 3 aylık kuluçka sürecinde girişimlere ücretsiz ofis kullanımı, network, altyapı desteği, yatırımcıya ulaşma, kurumlarla işbirliği fırsatları, mali işler ve hukuksal destek gibi imkanlar sunuyoruz.

EN BAŞARILILAR
Son dönemde sayıları hızla artan kuluçka merkezlerinden çok sayıda başarılı girişim çıktı. Bilkent Cyberpark’tan çıkan Obilet bunlardan biri. Online otobüs bilet satışı için ortaya çıkan ve daha sonra da kapsamını geliştiren Obilet, kat ve kat büyüdü. Bilkent Cyberpark’tan çıkan bir diğer başarılı girişim de Sentegen oldu. 6 yıl önce sentetik biyoloji alanında faaliyet göstermek için kurulan Sentegen, sentetik gen, DNA parçaları, RNAi, Oligo ve biyoinformatik yazılımlar üretiyor. Başta TÜBİTAK olmak üzere birçok kuruluştan destek alıyor. Yine Bilkent’in kuluçkasından çıkan ve zenginleştirilmiş gerçeklik üzerine yazılımlar üreten İmcom, ABD’nin bir numaralı kuluçka programı olan ve Silikon Vadisi’nde yer alan Y Combinator’a kabul edildi. Boğaziçi Üniversitesi’nin kuluçka merkezinden HayalEt’ten de çok sayıda başarılı start up çıktı. Bunların başında genom verisinin üretimi konusunda faaliyet gösteren Genomize bulunuyor. Şirketin ürettiği yazılımlar çeşitli laboratuvar ve hastanelerde kullanılıyor. Genomize ekibi, ACT Teknoloji Transferi Hızlandırıcı Fonu (Accelerating The Commercialization of Technology) almaya hak kazandı. Ekip aynı zamanda TÜBİTAK 1512 desteğini de alıyor. Son olarak Genomize Royal Academy of Engineering tarafından düzenlenen “Leaders in Innovation Fellowships” programında birincilik ödülü aldı.

YURTDIŞINDAKİ KULUÇKALARA GİRDİLER
HayalEt’ten çıkan bol ödüllü bir başka girişim de Burç Tanır tarafından kurulan ve her ölçekten e-ticaret şirketinin kullanabileceği bir otomatik rakip fiyat takip yazılımı Prisync oldu. Prisync sayesinde firmalar, rakiplerinin fiyat ve stok bilgilerini dinamik bir biçimde takip edebiliyor. Tanır, geliştirdikleri yazılım sayesinde şirketlerin fiyatlarını daha doğru belirleyebildiklerini ve kârlılıklarını artırabildiklerini belirtiyor. İTÜ’ün kuluçka merkezinden çıkan Pandora, Garajyeri ve ACL de çok başarılı oldu. Pandora, henüz yapım aşaması bitmemiş yapıların daha net anlaşılmasını sağlıyor. Yatırım alan İTÜ Çekirdek projelerinden Garajyeri ise aracı boşta duran ve araç kiralamak isteyen insanları buluşturan bir kaynak paylaşım platformu. Garajyeri ile aracını kiralatmak isteyen bir araç sahibi; araç, ruhsat ve iletişim bilgileriyle sisteme kayıt oluyor. Daha sonrasında ihtiyaçlarına göre kişiler kendi seçecekleri lokasyonda uygun olan aracı kişilerden kiralayabiliyor. Özyeğin Üniversitesi’nin kuluçka merkezi Girişim Fabrikası’ndan çıkan başarılı girişimler arasında devlet okullarındaki akıllı tahta yazılımını geliştiren Antropi bulunuyor. Vestel de akıllı tahtalarında bu yazılımı kullanıyor. Girişim Fabrikası’ndan çıkan eBrandvalue ile Physiohealth Dropbox ve Airbnb gibi başarılı girişimlerin çıktığı, dünyaca ünlü hızlandırma programı Y Combinator’ın hızlandırma programlarına katıldı.

“ENDÜSTRİYEL KULUÇKA MERKEZİ KURDUK”
USSAL ŞAHBAZ GE TÜRKİYE İNOVASYON LİDERİ
BİR YIL ÖNCE AÇILDI
İstanbul Teknopark’ta inovasyon merkezimizi 2015’te açtık. GE Türkiye İnovasyon Merkezi olarak endüstriyel kuluçka merkezi olarak hizmet veriyoruz. Endüstriyel internet ve yaşam bilimleri alanlarındaki start up’lar ilgi alanımızda. Bu yıl ağımızda yer alan ve gelecek vadeden girişimlerden biri Osteoid. Endüstriyel tasarım kökenli girişimcilerin kurduğu şirket, sağlık alanında faaliyet gösteriyor.
VESTEL’DEN YATIRIM ALDI
Osteoid, alçıları kişiye özel olarak 3 boyutlu yazıcıyla üretiyor. Daha sonra da içine koyduğu sensörlerle buluta aktarılan veriler sayesinde doktorunuzun iyileşme sürecini gerçek zamanlı olarak takip ve gerekirse müdahale etmesini sağlıyor. Osteoid geçen ay da inovasyon ekosistemimizde önemli bir yere sahip olan Vestel Ventures’tan yatırım aldı.