Melekler geliyor

Türkiye’de 10 yıl önce sadece 1 melek yatırım ağı vardı. Son 1 yılda çok radikal bir gelişme yaşandı. Devlet teşviki gelmesiyle melek yatırım ağları son hızla arttı ve bu yıl içinde 5 yeni ağ lisans aldı. Bünyelerinde toplam 600 melek yatırımcı bulunduran bu ağlar, şu ana kadar 50 milyar TL yatırıma imza attı. Ancak gelecek için beklentiler yüksek. Uzmanlar gelecek 3 yılda ağ sayısının 100’e, toplam yatırımın da 1 milyar Euro’ya ulaşmasını bekliyor.

Son bir yıldır melek yatırım ağları Türkiye’de adeta atağa geçmiş durumda. 10 yıl önce sadece 1 melek yatırım ağına sahip olan ülkede, şu anda 11 melek yatırım ağı bulunuyor. Son bir yıldaki büyümenin en önemli göstergesi ise bu ağlardan 5’inin 2015 yılının ilk 10 ayında hayata geçmiş olması. Melek yatırımcılık ağlarının kısa zamanda bu kadar büyümesinde en etkili faktör, devlet teşviki oldu. 15 Şubat 2013’te yayımlanan ‘Bireysel Katılım Sermayesi (BKS) Yönetmeliği’ ile melek yatırımcılık yasal bir zemine kavuşturuldu. Yönetmelikle birlikte ‘lisanslı yatırımcı’, yani bireysel katılım yatırımcısı (BKY) kavramı ortaya çıktı ve yerel yatırımcı-girişimci ağları oluştu. Ocak 2014’ten beri de BKS’ye ilişkin lisans ve yatırım başvurularıyla ilgili tüm işlemler, Hazine Müsteşarlığı tarafından akredite edilmiş melek ağlar üzerinden yapılıyor. Her ne kadar son bir yılda melek yatırım ağları önemli bir atılım yaşamış olsa da gelinen noktaya baktığımızda tablo çok parlak değil. Çünkü sistemin geliştiği ülkelerde melek yatırım ağı sayısı oldukça fazla. Genç ve dinamik bir girişimcilik ekosistemine sahip Türkiye’yi İspanya’ya benzeten TBAA Türkiye Melek Yatırımcılar Derneği Başkanı Baybars Altuntaş, İspanya’da şu anda 100 civarında melek yatırım ağı olduğunu söylüyor. Ama Türkiye’nin de son yıllardaki performansıyla bu aşamaya ulaşmasının çok zaman almayacağını düşünüyor. “Özellikle ticaret odalarının ve üniversitelerin melek yatırım ağı kurmaya başlamalarıyla beraber Türkiye’nin önümüzdeki 3 yıl içinde 100 civarında melek yatırım ağına sahip olacağını rahatlıkla söyleyebilirim” diyor.

600 BİN MELEK YATIRIMCI
Melek yatırımcılık start up ekosisteminin en kritik parçası. Melek yatırımcılar, henüz fikir aşamasında olan bir iş fırsatına, ileriki süreçlerde kurulacak işletmenin büyümesi ve gelişmesine, sermaye ve bilgi birikimi sağlıyor. Melek yatırımcılardan faydalanan girişimciler ise hem yerli ve yabancı finansman kaynaklarına daha kolay ulaşabiliyor hem yönetim tecrübesinden faydalanabileceği iş ortakları buluyor. Melek yatırımcılığın başlangıç noktası olan ABD’de yaklaşık 300 bin melek yatırımcı geçen yıl start up’lara 20 milyar doların üzerinde yatırım gerçekleştirdi. Avrupa’da ise toplam 276 bin melek yatırımcının gerçekleştirdiği yatırım 5,7 milyar Euro. Bu melek yatırımcılar, ortalama 50 melek yatırımcıdan oluşan ağlarla hareket ediyor. Bu da Avrupa’da yaklaşık 5 bin civarında melek yatırım ağının varlığına işaret ediyor. Melek yatırımcılığın 2011’de başladığı Türkiye’de ise 600’e yakın melek yatırımcı olduğu ve bunların 50 milyar TL’nin üzerinde yatırıma imza attığı tahmin ediliyor. Melek Yatırımcılar Derneği’nin (TBAA) kurulmasıyla beraber ivme kazanan sektörde, şu anda faaliyet gösteren 11 melek yatırım ağından 10’u TBAA’nın tam üyesi. Son olarak JCI Foundation tarafından desteklenen ve dünyadaki en büyük melek yatırım ağı olmaya aday olan JBAN’in de Türkiye’de şube açtığı belirtiliyor.

KOŞULLARI NELER?
Türkiye’de melek yatırım ağı kurmak için Hazine Müsteşarlığı’ndan onay almak gerekiyor. Ofis, sekretarya gibi temel şartları yerine getiren ağların, bünyelerinde belirli sayıda lisanslı melek yatırımcı bulundurması şart. Kurulduktan sonra belirli bir zaman içinde melek yatırım gerçekleştirme taahhüdünü yerine getiren melek yatırım grupları, müsteşarlıktan gerekli onayı alabiliyor. Ekim 2015 itibariyle Türkiye’deki melek yatırım ağları, BIC Angel Investments, Galata İş Melekleri, Metutech-Ban İş Melekleri Ağı, ETohum, BUBA, Şirketortağım, İstanbul Startup Angels, TRAngels Melek Yatırım Ağı, Keiretsu Forum, TEB Özel Melek Yatırım Platformu ve Bahariye Business Angels olarak sıralanıyor. Ancak bu listeye çok yakında en az 2 melek yatırım ağı daha dahil olacak. Müsteşarlığın verdiği bilgiye göre şu anda akredite olmayı bekleyen iki melek yatırım ağı bulunuyor. İsimleri ‘LabX Business Angels’ ve ‘Ege Genç İş Adamları Derneği BKS Ağı’ olan bu ağların, protokollerinin imzalandığı ve işlerin yakın zamanda sonuçlanacağı belirtiliyor.

İLK MELEK YATIRIM AĞI
Türkiye’de ilk melek yatırım ağı, 2007 yılında ODTÜ ve ODTÜ Teknokent tarafından geliştirilen Metutech-Ban İş Melekleri Ağı. Hem iş meleklerini hem bireysel veya kurumsal yatırımcıları çatısı altında buluşturan Metutech- Ban İş Melekleri Ağı’nın aradığı yatırım kriterleri şöyle: “Başvurusu yapılan ürünün/ hizmetin çalışır bir prototipinin olması, şirketin en az 6 aydan beri faaliyette olması ve girişimcinin tam zamanlı olarak işinin başında olması, şirket ortakları arasında en az bir tam zamanlı teknik kişinin olması.” Ağ yönetimi, bu koşulları taşıyan, teknolojik ve ticarileşebilir, başka herhangi birinin fikri mülkiyet haklarını ihlal etmeyen projeleri yatırımcılarının değerlendirmesine sunduklarını belirtiyor.

14 PROJEYE YATIRIM YAPTI
Dr. Joachim Behrendt tarafından 2013 yılında kurulan BIC Angel Investments’a bağlı aktif 46 melek yatırımcı var. Bazı projelerin ortaya koydukları önemli farklarla dikkatlerini çektiğini belirten BIC Angel Investments Kurucusu Dr. Joachim Behrendt, “Mesela bir girişimin taşıdığı potansiyelin niteliği yatırım kararında önemli rol oynuyor. Girişimlerin potansiyelini değerlendirirken bir ihtiyacın çözümü mü, büyüme eğilimi var mı, sürdürülebilir ve ölçeklenebilir mi gibi sorulara cevap vermesine dikkat ediyoruz. Bugüne kadar 14 projeye yatırım yaptık ” diyor.

“TÜRKİYE’NİN İLK MELEK FONUNU KURACAĞIZ”
GÜLSÜM ÇIRACI / İSTANBUL STARTUP ANGELS KURUCULARINDAN
ÜÇ YAŞINDA İstanbu l Startup Angels, 2012’de Türkiye’nin öncü melek yatırımcı ağlarından biri olarak kuruldu. Kurulduğumuzda yaklaşık 10 üyeyle yola çıktık. Bugün bünyemizde 40 yatırımcı ve iletişimde olduğumuz 200’e yakın yatırımcı var. Şu ana kadar 2 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirdik. 2015’te bir girişime yatırım yaptık, fakat şu anda yatırım görüşmeleri sonuçlanmak üzere olan üç girişim daha bulunuyor.
YENİ FON Her sektörden storage networking, bulut, büyük veri, donanım ve pazar yerini içeren projeleri değerlendirmekteyiz. 2016 yılında kuracağımız Türkiye’nin ilk melek fonunun katkısıyla üyelerimizle beraber toplam 5 milyon TL’lik yatırım yapmayı planlıyoruz.

“SEKTÖR KISITLAMASI YAPMIYORUZ”
MUSTAFA ALPER / TR ANGELS MELEK YATIRIM AĞI BAŞKANI
12 YATIRIMCI KURDU TR
Angels Melek Yatırım Ağı bu yıl 12 melek yatırımcı tarafından kuruldu. Kurucularımız arasında Cafer Fındıkoğlu, Macit Sungu, Namık Kural, Erol Lengerli, Salih Eren, Sinan Şahin, Emre Göver, Sacit Sungu, Murat Ergin, Ahmet Karahan ve Şinasi Yörük yer alıyor. Şu anda 37 melek yatırımcı üyemiz var. Yatırım konusunda sektör kısıtlaması yapmıyoruz.
GELECEK ÖNEMLİ İnternet, bulut ve mobil çözümlere ilişkin projelerin yanı sıra makine, gıda, tarım ve tıp alanındaki projelerle de ilgileniyoruz. Start up ya da kuluçka aşamasındaki projelerle ilgilendiğimiz gibi fikir aşamasındaki projelere de ilgi gösteriyoruz. Gelecek vadettiğine inandığımız projelere yatırım yapabiliriz. 2015’te 4 projeye 1,3 milyon TL’lik yatırımı gerçekleştirdik.

YATIRIM PLANLARI Ayrıca şu sıralarda yatırım işlemleri tamamlanmakta olan 2 girişim projesine daha 600 bin TL’lik yatırım gerçekleştirmek üzereyiz. Böylece bu yıl sonuna kadar toplam 1,9 milyon TL’lik yatırım yapmış olacağız. Önümüzdeki dönemde ise oluşturduğumuz ortak yatırım fonundan yaklaşık 2 milyon TL yatırım yapmayı planlıyoruz.

YURTDIŞINDA ORTAKLIK PLANLIYOR
2010 yılında 10 kurucu üyeyle melek yatırımcılık platformu olarak kurulan Galata İş Melekleri (GBA), 2011 yılında dernekleşti. Aralarında Emre Kurttepeli, Saruhan Tan, Varol Civil, Ahmet Faralyalı, Fatih İşbecer gibi isimlerin yer aldığı 23 yatırımcı üyesi bulunan GBA, yılda yaklaşık 400 girişim başvurusunu değerlendiriyor. 2011’den bu yana GBA’ın toplamda bin 600 başvuru aldığını belirten Galata İş Melekleri (GBA) Başkanı Emre Kurttepeli, “17 girişime yatırım yaptık ve bugüne kadar yaptığımız tüm yatırımların toplam değeri 5 milyon doları aştı. Birkaç yıl zarfında bu şirketler, 3-5 bin kişilik bir istihdam yaratacak” diyor. GBA önümüzdeki yıl Türkiye’deki yatırımlarına devam ederken, girişimleri yurtdışı pazarlara açmak, yurtdışı girişimleri Türkiye pazarına sokmak adına Fransa’da Sophia Business Angels ve Amerika’da Houston Angel Network ile iş ortaklığı yapacak. Ağ, Berlin, Londra ve Tel Aviv gibi girişimcilik ekosisteminin gelişmiş olduğu pazarlarda da iş ortaklığı kurmayı hedefliyor.

‘LabX Business Angels’ ve ‘Ege Genç İş Adamları Derneği BKS Ağı’nın sisteme dahil olmasıyla birlikte ağ sayısı 13’e çıkacak.

MOBİL GİRİŞİMLERE ODAKLANDI
Temelleri 2008 yılında 7 kişi ile atılan Etohum Yatırım Ağı bünyesinde bugün aralarında Erol Bilecik, Hasan Aslanoba, Faruk Eczacıbaşı ve Sina Afra gibi iş dünyası, girişim ve melek yatırım ekosisteminin başarılı isimleri var. Şu anda ağda 40’a yakın melek yatırımcı bulunuyor. 2015 sonunda bu rakamın 100’e ulaşması hedefleniyor. Kurulduğundan bu yana 12 bin girişimci başvurusu aldıklarını ve bunların bin 900’ü ile yüz yüze görüştüklerini belirten Etohum Kurucusu Burak Büyükdemir, “Seçtiğimiz, sosyal medyadan mobil ve yazılım alanlarına kadar farklı alanlarda uzmanlaşan 250 girişimin yüzde 50’si 7 yıl sonunda hala ayakta kalmayı başarırken ortak olduğumuz 60 girişimden 20’si girişimcilik ekosisteminde önemli bir konuma ulaştı. Şu anda Etohum Yatırımcı Ağı’mıza 40’a yakın ülkeden başvuru alıyoruz. Türkiye başta olmak üzere en çok Pakistan ve Mısır gibi ülkelerden, Ortadoğu ve Doğu Avrupa bölgelerinden başvuru geliyor” diye anlatıyor. Teknoloji ve internet girişimleriyle yakından ilgili olan ağın odak noktaları ise SaaS ve mobil alandaki girişimler, giyilebilir teknolojiler, sağlık, oyun ve iletişim teknolojileri.

“190 YATIRIMCIMIZ VAR”
GÖKHAN MENDİ / TEB BİREYSEL VE ÖZEL BANKACILIK KIDEMLİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
FARKLI TEB Özel Melek Yatırım Platformu ile melek yatırımcı konseptini müşterilerine sunan ilk banka. TEB Özel Yatırımcı Kulübü’nü Şubat 2015’te başlattık.
ÜCRETSİZ Üyelerimize BKY lisansı verebiliyoruz ve diğer ağlardan farklı olarak üyelerden herhangi bir ücret talep etmiyoruz. Oluşum içerisinde her üyenin yılda en az 1 kez yatırım yapması hedefleniyor. 190 yatırımcı üyemizi, projesinin melek yatırım için uygun aşamada olduğunu düşündüğümüz 45 girişimciyle dijital ortamda bir araya getiriyoruz
POTANSİYEL TEB Özel Yatırımcı Kulübü tarafında 15 asil üyemizle ekosisteme katkıda bulunuyoruz. TEB Özel Yatırımcı Kulübü üyelerinin bugüne kadar yatırım yapmaya karar verdiği 3 yatırıma ek olarak üyeler, yeni yatırımlarıyla ilgili görüşmelerini sürdürüyor. Yatırım potansiyelinin bir yıl için yaklaşık 15-20 milyon TL olmasını bekliyoruz.

8 MİLYON TL’LİK YATIRIM
Boğaziçi Üniversitesi Mezunlar Derneği (BÜMED) tarafından 2014’te kurulan BUBA, girişimcinin büyüme vizyonu ve yatırımdan ‘çıkış’ olanaklarına önem veriyor. BUBA Direktörü Cem Ener, “2015 sonuna kadar 12 girişime sağladığımız yatırımların toplamının 2 milyon TL’ye ulaşmasını hedefliyoruz. Bugüne kadar ortağı olduğumuz Vodafone FikirÇarkı ve GarantiPartners Girişim Hızlandırma Programları ile girişimlere toplam 5 milyon TL’lik yatırım yaptık. 2016’da ise 8 milyon TL’yi aşan yatırım yapmayı planlıyoruz. Kuracağımız VC fonu ile yapacağımız yatırımlar da olacak” diye anlatıyor. Bilgi iletişim teknolojileri (ICT), finansal teknolojiler, yeşil teknolojiler ve biyoteknoloji alanları BUBA’nın hedeflediği öncelikli alanlar arasında yer alıyor.

SEKTÖR AYRIMI YAPMIYOR
Şirket Ortağım Melek Yatırımcı Ağı ise Eylül 2013 tarihinde kuruldu. Bugüne kadar toplamda 3 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirdiklerini ifade eden Şirket Ortağım Kurucusu Mehmet Buldurgan, sektör ayırt etmeksizin potansiyeli yüksek girişimleri değerlendirmeye aldıklarından söz ediyor. Şu ana kadar 6 girişime yatırım yapan ağın, imza aşamasına geldiği 3 girişim daha bulunuyor. Toplamda binden fazla potansiyeli yüksek girişim inceleyen Şirket Ortağım Melek Yatırımcı Ağı, 2016 yılında da 5-6 girişimi desteklemeyi planlıyor.

“YATIRIM LİMİTİMİZ YOK”
CEM METHSON KEIRETSU FORUM BAŞKANI
Sektör kısıtlaması yapmıyoruz. Genel tercihimiz, çekirdek yatırım. Ancak birkaç yıldır faaliyetlerini devam ettiren start up’lar da ilgi alanımızda. Türkiye’de şu ana kadar 13 girişime, 6 milyon dolardan fazla yatırım imkanı sağladık. Önümüzdeki dönem için de herhangi bir yatırım limitimiz söz konusu değil. Doğru proje için her zaman kaynak bulunur. Tüm dünyadan yatırım fırsatları sunuyoruz.