Kadın melekler

Kadın melek yatırımcı sayısı hızla artıyor. 8 yıl önce 20 binin altında olan kadın melek sayısı, 2013’te 58 bini aştı. Türkiye’de ise 279 melek yatırımcının sadece yüzde 11’i kadın. Bu oran henüz çok az olsa da kadın melekler, Türkiye’de de yükselişte. Her geçen gün yeni bir iş kadını, melek dünyasına adım atıyor. Begümhan Faralyalı’dan Ümit Boyner’e, Evrim Aras’tan Candan Karabağlı’ya iş dünyasının deneyimli iş kadınları, melek yatırımcı olarak girişimcilere destek veriyor.

Fatoş Bozkuş  [email protected]

“ŞİMDİLİK 500 BİN LİRALIK YATIRIM YAPTIM”
HEDEFTE YURTDIŞI DA VAR: Melek yatırımcı sertifikasını Aralık 2013’te alan Doğan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Begümhan Faralyalı, melek yatırımcı olarak girişimlere hem yurtiçinde hem yurtdışında yatırım yapıyor. Özellikle şansını San Francisco’da denemek isteyen genç girişimcilerden, ürün tarafı çok kuvvetli, heyecan verici projelerin geldiğini söyleyen Faralyalı, bugüne kadar yaklaşık 500 bin TL’lik melek yatırım yaptı. Yaptığı yatırımların henüz büyüme aşamasında olduğunu ve bir çıkış yapmadığını anlatan Faralyalı, yatırım yapacağı girişim ve girişimcide ilk aradığı kriterin, heyecan olduğunun altını çiziyor.

HANGİ ALANLARA BAKIYOR? Faralyalı, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Ürettiği ürün veya hizmete tutkuyla bağlı olan bir yatırımcının, ilerlediği yolda tökezlese de inancını kaybetmediği sürece başarılı olacağını düşünüyorum. Tabii ki bu heyecan ve tutkunun yanında sağlam bir iş planı, kuvvetli bir takım ve analizi doğru yapılmış bir pazara sunulan orijinal bir ürün de önemli kriterler arasında… Ürüne ve takıma inandığım sürece herhangi bir sektördeki yatırımı değerlendirebilirim. Fakat öncelikli olarak benim ilgimi çeken sektörler eğitim, reklam teknolojileri, içerik yönetimi, dijital medya ve kurumsal çözümler.”

Dünya genelinde son yıllarda kadın melek girişimci sayısında önemli bir artış söz konusu. University of New Hampshire’ın Center for Venture Research araştırmasına göre 2005 yılında 20 binin altında olan kadın melek yatırımcı sayısı, 2013 yılında 58 binin üzerine çıktı. Ve geçen yıl da bu artış devam etti. Türkiye’de ise melek yatırımcılık henüz yeni yeni gelişse de melek yatırımcı sayısı 300’e yaklaşmış durumda. Ancak Hazine Müsteşarlığı’nın 2014 yılı Kasım ayı verilerine göre, sisteme kayıtlı 279 melek yatırımcının sadece yüzde 11’i kadın. Yani Türk kadın meleklerin gidecek daha çok yolu var. Öte yandan kadın melekler bu alanda yeni olsalar da yatırım konusunda oldukça istekliler.

Aralarında birden çok yatırım yapan da var, sertifikasını yeni aldığı için henüz girişimcilerle görüşme safhasında olan da… Ancak hepsinin hedefi, geleceği olan girişimcilere sadece maddi destek değil manevi destek de vermek. Çünkü çoğu iş dünyasında önemli tecrübeleri olan bu isimler, bilgi birikimleriyle de destekleyecekleri girişimlere ilgi gösteriyor. Peki bu melek yatırımcılar, hangi alanlara yatırım yapmayı tercih ediyor? Start Up olarak 10’un üzerinde kadın melek yatırımcıya bu soruyu sorduk. Aldığımız cevaplar arasında kadınların, girişimden çok girişimciye odaklanmaları ve kadınlara pozitif ayrımcılık yapmaları dikkat çekiyor.

DENEYİMLİ MELEKLER
İş dünyasının önde gelen sivil toplum örgütü TÜSİAD’ın iki dönem başkanlığını da yürüten Boyner Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ümit Boyner, son iki yıldır yatırım konusunda etkin bir melek yatırımcı. Perakende alanındaki girişimlerle ilgilenen Boyner, yatırım yaptığı şirketler ve yatırım tutarıyla ilgili bilgi vermekten kaçınıyor. Ancak bugüne kadar pek çok girişime yatırım yaptığını söylüyor.
Aras Kargo Yönetim Kurulu Başkanı Evrim Aras da bir melek yatırımcı. 2014 yılında melek yatırımcı sertifikasını alan ve henüz bir yatırımı olmayan Aras, Keiretsu ağına dahil. Ağırlıklı olarak teknoloji ve çevre dostu inşaat alanındaki girişimlerle ilgilendiğini belirten Aras, şu an için girişimcilerle görüşme safhasında olduğunun altını çiziyor. Abdi İbrahim İlaç eski CEO’su Candan Karabağlı, iş hayatında yeni bir sayfa açtı. Karabağlı, artık bir melek yatırımcı olarak girişimcilere destek veriyor. Mart 2013’te melek yatırımcı sertifikasını alan ve Keiretsu ağına dahil olan Karabağlı, bugüne kadar 4 girişimciye 2,3 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirdi.
2015 ve sonrasında ilgilendiği sektörlerin ilaç, sağlık ve teknoloji olduğunu söyleyen Karabağlı, yatırım yapmadan önce girişimcide aradığı kriterleri şöyle sıralıyor: “İnisiyatif almalı, tutkulu olmalı,konusunda uzmanlığı önemli, çabuk vazgeçmemeli, devamlı öğrenmeye açık ve koçluk edilebilir olmalı.”

“BU ALANDA ÖNCÜ OLMAK İSTİYORUM”

HENÜZ YATIRIMI YOK: Melek yatırımcılık lisansı olan ancak henüz yatırım yapmayan Koton Yönetim Kurulu Eşbaşkanı Gülden Yılmaz, “Lisansım var ancak Koton’un işlerinden kafamı kaldıramadığım için henüz yatırım yapamadım” diye konuşuyor. Yeme içme ve eğlence sektörüne yatırım yapabileceğini söyleyen Yılmaz, kendisi için önemli olanın son kullanıcıya dokunan işler olduğunun altını çiziyor.

İNTERNET YATIRIMI: İnternet projeleri de Yılmaz’ın ilgi alanında… Bu konuyla ilgili olarak şöyle konuşuyor: “Nisan ayında internet sitemiz devreye girecek. Üzerinde oldukça çalışıyoruz. Online işin nasıl kurulduğunu şu anda o yolla tecrübe ediyorum. O iş de çok güzel ama dokunabildiğim yatırımlar beni daha çok mutlu ediyor. Melek yatırımcılık konusunda öncülük yapmak istiyorum. Çünkü sistem ancak yatırımcılar çoğalınca gelişecek.”

Fatoş Bozkuş  [email protected]

KİMLER ŞANSLI? Yüksek lisansını, yatırım yönetimi üzerine yapan ve 2014’te Arya Kadın Yatırım Platformu’nu kuran Ahu Serter, deneyimli bir melek yatırımcı. Türkiye’nin en büyük sanat koleksiyonerlerinden Yunus Büyükkuşoğlu’nun kızı ve Travellers Dergisi’nin dünyanın en iyi 30 otelinden birisi olarak seçtiği Casa Dell’Arte’nin kurucusu olan Serter, Galata Business Angels bünyesinde son bir yıldır en çok yatırım yapan kişilerden biri. Şu ana kadar 5 girişime destek oldu. Ve bugünlerde de 6’ncı yatırımı için görüşmelerini sürdürüyor. Üretim, marka ve geliştirme gerektiren işlerde daha başarılı olacağını düşündüğü için bu alanlarda desteğe ihtiyacı olan girişimlere yatırım yapıyor. Dünya trendlerini yakından takip ediyor.

Bu alanda faaliyetlerini sürdüren kuruluşlara ait raporların kendisi için büyük ilham kaynağı olduğunu belirten Serter, “Örneğin önümüzdeki 10 yılda dünya nüfusunun yüzde 75’inden fazlasının şehirlerde yaşayacak olması, ulaşımı ve yaşam şeklini derinden etkileyecek. Bu durumun yarattığı sorunları çözecek olan girişimler benim için değerli” diye konuşuyor. Yatırımlarında en önem verdiği faktörün insan olduğunun altını çizen Serter, girişimcinin profili, işine olan adanmışlığı ve tutkusu, tavsiye almak ve öğrenmek isteyen bir yapıda olmasının kendisi için önemli olduğuna vurgu yapıyor. Türkiye dışına da ürün veya servis satabilir durumda olan girişimlerin daha şanslı olduğunu anlatan Serter, şöyle devam ediyor: “Mutlaka her girişimin teknolojik olması gerekmiyor. Ama rekabet avantajı geniş, pazar denklemini iyi kuran ve bunu zamanla dijital pazarlama kanallarına da aktarabilecek işler için fırsat çok.”

YENİ DEĞER ARAYIŞI
Uzun yıllar teknoloji şirketlerinde üst düzey yöneticilik yapan ve bugün de sürdürülebilirlik konusunda danışmanlık hizmeti veren Sustineo’nun kurucu ortaklarından olan Gülin Yücel, bir yıldır Keiretsu melek yatırımcı ağında. Ancak öncesinde de farklı yatırımları olduğunu anlatan Yücel, bugün melek yatırımcı şapkasıyla bir şirkete yatırım yaptığını, iki şirkete ise yakın dönemde yatırım yapma planı olduğunu açıklıyor. Daha çok sürdürülebilir iş modelleriyle ilgilendiğini belirten Yücel, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Enerji verimliliği etrafındaki fikirler, çevreye etkiyi azaltan ve iyileştiren çözümler, özellikle ilgilendiğim alanlar. Kısa dönemli bakmıyorum, yaşadığımız çevreye ve sosyal hayata katma değer sağlayan girişimleri takip ediyorum. Şirketin ya da işin nerede olduğundan öte, girişimcilerin özellikleri ve iş modelinin nereye gidebileceğini değerlendiriyorum. Kısa dönemli ekonomik getirisi olsa bile bir yerlerde hayata geçirilen fikirlerin tekrarı ilgimi çekmiyor. Girişimcinin eğitimi, planları, değerleri benim için çok önemli. Hedefim sorumlu yatırımlar yapmak.”

EKİP ÇOK ÖNEMLİ: Kendisi de bir girişimci olan Mitoz Dijital İletişim ajansının kurucusu Meltem Özçelebi, BIC Angel Investment melek yatırım ağının üyelerinden biri. Melek yatırımcılar arasına yeni katılan ve henüz resmi bir yatırımı olmayan Özçelebi, BIC Melek Yatırımcı grubu ile bir yıldır farklı girişimcilerin projelerini incelediğini ve ilk resmi yatırımına doğru ilerlediğini anlatıyor. Genellikle web bazlı projelerle ilgilendiğini söyleyen Özçelebi, yatırım yapacağı şirketlerde aradığı özelliklerle ilgili şunları söylüyor: “Benim açımdan ilk kriter, şirketin yönetiminin öngörüsü. Ayrıca projenin gerçek bir ihtiyaca iyi bir çözüm getirmesi ya da süregelenden daha verimli bir seçenek sunması önemli.” Akredite melek yatırımcı ağlarından biri olan ŞirketOrtağım’a üye olan Sanem Okan, Unimpeks Tekstil’in sahibi. Kasım 2013’te melek yatırımcılık sertifikasını alan Okan, yatırım için farklı sektörlerle ilgileniyor. Sektör olarak çok kesin kriterler koymanın doğru olmadığını düşünen Okan, “Günümüzde teknolojinin önü daha açık görünmekle birlikte, hangi sektörde olursa olsun işin farklı bir perspektifle ele alınarak ve farklılık yaratılarak yapılabileceğine inanıyorum” diye konuşuyor. Okan için önemli olan ise vizyon sahibi, işini bilen ve başaracağına inanan bir ekibin varlığı.

POZİTİF AYRIMCILIK: Tulip İstanbul’un kurucusu olan Sedef Korkmaz, aynı zamanda ŞirketOrtağım’ın yönetim kurulu üyesi. 2013 yılında BKY lisansını alan Korkmaz, Hazine Müsteşarlığı tarafından desteklenen tüm sektörlere, bu şirketlerde aradığı özellikler doğrultusunda yatırım gerçekleştirebileceğini söylüyor. Şirketlerde aradığı özellikleri ise şöyle paylaşıyor: “Yatırım yapacağım şirketlerde öncelikle ekip ve lead-investor (ilk yatırımcı) çok önemli. Bununla birlikte girişimin yenilikçi ve fark yaratabilecek potansiyelde bir iş olması, odaklanılan gelir modeli ve ekibin konuya hakimiyeti yatırım yapacağım şirketler için aradığım özelliklerin başında geliyor.” Etohum ağına dahil olan Sıdıka Baysal Hatipoğlu, aslen bir hukukçu. Bir hukuk bürosunun da ortağı olan Hatipoğlu, Haziran 2014’ten beri melek yatırımcı. E-ticaret, mobil uygulamalar ve ilgi çekecek yenilikçi projelere yatırım yapmak istediğini anlatan Hatipoğlu, “Yatırım yapacağım şirkette bir kadın olarak kadınlara pozitif ayrımcılık yapmak istiyorum. Bu yüzden kadınların başı çektiği projelere önem vereceğim” diye konuşuyor.

Kadın melekler sadece maddi destek vermiyor. Onlar özellikle, iş dünyasında edindikleri bilgi birikime ihtiyaç duyan girişimlere ilgi gösteriyor.

“GİRİŞİMCİ HEYECANLI OLMALI”
ÜÇ YATIRIM: Yıldız Holding Türkiye Pazarlama Başkanı Lale Saral Develioğlu, bir yıldır melek yatırımcılıkla ilgileniyor. Bireysel Katılım Yatırımcı Lisansı’nı 8 ay önce alan Develioğlu, bugüne kadar 3 şirkete yatırım yaptı. Halihazırda iki şirketle de görüşmelerini sürdürüyor.

TEKNOLOJİ VE B2C: İlgi alanında ise daha çok geçmiş tecrübeleriyle katkı sağlayabileceği alanlar var. Teknoloji ve B2C (Business to customer/İşletmeden müşteriye) ürünlerin özellikle odağında yer aldığını belirten Develioğlu, yatırım yapmak isteyeceği girişimcide aradığı özellikleri şöyle anlatıyor:

2 TEMEL NOKTA: “Temelde iki noktaya bakıyorum: İyi fikir var mı? İyi ekip var mı? Fark yaratmaya imkan sağlayacak özgünlükte ve sürdürülebilir ürünler ya da ürün fikirleri benim için önemli. Heyecanlı ama ayakları yere basan, çalışkan, güvenilir ve birbirini tamamlayan kişilerden oluşan bir ekip olması da benim için önemli bir kriter.”