Girişimcilerle yatırımcılar arasında çöpçatanlık yapacağız

Borsa İstanbul, girişimcilerle yatırımcıları bir platformda buluşturacak. Özel Pazar adındaki bu platformu Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Dr. İbrahim Turhan, çöpçatan sitelerine benzetiyor. “Onların yaptığı işi yapacağız” diyen Turhan, bu pazarın içinde danışmanlık şirketlerini de barından komplike bir yapının olduğuna dikkat çekiyor. Özel Pazar’daki şirketlerin filiz hatta tohum aşamasında olduğunu anlatan Turhan, “Bu pazarda hayata geçecek şirketler, isterse sonrasında halka da açılabilir. Özel Pazar’ı, Borsa İstanbul’un fidanlığı olarak da değerlendirebiliriz” diyor.

Finans / İbrahim Turhan
TALİP YILMAZ [email protected]

Borsa İstanbul, start up dünyası için kritik önem taşıyan bir oluşumu hayata geçirdi. Özel Pazar adını taşıyan bu oluşum, start up aşamasındaki girişimcileri finansman, likidite ve yeni yatırım ihtiyaçlarını karşılama adına yatırımcılarla buluşturan web tabanlı ve üyelik bazlı bir platform. Girişimci ve yatırımcıların tesadüfen birbirine ulaşmak yerine Borsa İstanbul’un oluşturduğu bu platformda birbirlerini bulacaklarını belirten Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Dr. İbrahim Turhan, çöpçatan sitelerinin yaptığı işi yapacaklarını söylüyor. “Bir tarafta iyi bir fikri olup kaynak arayanlar, diğer tarafta kaynak sağlayabilecek şirketler var. Melek yatırımcılar, girişim ortaklıkları ve özel sermaye şirketleri, bu platforma üye olarak yatırımcı konumuna ulaşacak. İki yıldır bu pazarın kurulması için çalışmalarımızı yürütüyoruz. Platforma üyelikler başladı. Kasım ayında da pazarın açılışı olacak” diyor.

Mevcut halka açık pazar yerlerine ilave olarak oluşturulan Özel Pazar’ın en önemli özelliği, girişimci şirketlere ve yatırımcılara halka açılmadan, SPK düzenlemelerinden muaf bir şekilde finansman ve likidite imkanı sağlaması. Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Dr. İbrahim Turhan, Özel Pazar’ın avantajlarını, kimlerin üye olabileceğini ve şirketlere ne gibi hizmetler sunduğunu şöyle anlattı:

Borsa İstanbul bünyesinde Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP) var. Bu pazar yerine neden Özel Pazar’ı kurma ihtiyacı duydunuz?
Borsa İstanbul bünyesinde halka açılan küçük hacimli şirketler, halka arz yapıp sermaye toplayabiliyor. Burada son derece başarılı örneklerimiz de oldu. GİP’te başlayıp hızlı büyümesini sağlayarak ulusal pazara geçiş yapan şirketler var. Bizim GİP’imiz var, şirketlerimiz buraya gelip halka arz yapsın, diyemeyiz. GİP’e çeşitli nedenlerle gelemeyen veya gelmek istemeyen şirketler olabilir. Bu şirketlerin ve yine start up aşamasında olan girişimlerin önünün açılması gerekiyor.

HER YENİ GİRİŞİM GİREBİLECEK Mİ?
Başvuran girişimler, Değerlendirme Komitesi tarafından değerlendirildikten sonra pazara alınacak.

Özel Pazar platformunu anlatır mısınız? Bu pazar ne zaman devreye girecek?
Özel Pazar, start up aşamasındaki girişimcileri halka açılmadan finansman, likidite ve yeni yatırım ihtiyaçlarını karşılama adına yatırımcılarla buluşturan bir pazar yeri. Yatırımcılar açısından ise yaptıkları yatırımları likidite edebilecek alıcıları bulmayı, bir başka deyişle yaptıkları yatırımdan çıkış yapabilmeyi kolaylaştıran bir yapı var. Girişimciler ve yatırımcılar, tesadüfen birbirine ulaşmak yerine Borsa İstanbul’un oluşturduğu platformda birbirlerini bulacak. Çöpçatan sitelerinin yaptığı işi yapacağız. Bir tarafta iyi bir fikri olup kaynak arayanlar, diğer tarafta kaynak sağlayabilecek şirketler var. Burada herkes yatırımcı olamıyor. Melek yatırımcılar, girişim ortaklıkları ve özel sermaye şirketleri, bu platforma üye olarak yatırımcı konumuna ulaşacak. İki yıldır bu pazarın kurulması için çalışmalarımızı yürütüyoruz. Platforma üyelikler başladı. Kasım ayında da pazarın açılışı olacak.

Bu şirketler neden Özel Pazar’ı tercih etmeli?
Şirketlerde finansman ihtiyacını bankalar üzerinden karşılama yönünde bir alışkanlık var. Ancak banka kredisinin ön şartı sağlam bir teminat, iyi bir finansal geçmiş. Bir girişimcinin iyi bir projesi var, ancak hayata geçirmesi için finansmanı yok. Hiçbir banka, proje iyi diye teminatsız kredi veremez. Ama risk almaya alışık erken aşama yatırımcılarına ulaşılabilir.

Üyelik süreci ne aşamada?
Platformda üyelik süreci devam ediyor. Eylül ayı içinde başlayan üyelik sürecinde 100 civarında yeni üye var. Sadece girişimciler ve yatırımcılar değil, hukuk, muhasebe gibi danışman şirketler de platforma üye oluyor. Şu ana kadar yapılan üyeliklere bakıldığında genelde start up’lar değil, yükselen girişimler dediğimiz şirketler geliyor.

Borsa İstanbul olarak bu alana neden odaklandınız?
Girişimciliği iki açıdan çok önemsiyoruz. İlki, girişimcilerimizi global işlere imza atabilir hale getirmek. İkincisi, Borsa İstanbul’da arz zenginliğini artırmak. İlkini açacak olursak… Türkiye’nin çok zengin doğal kaynak rezervi yok ve bizim en büyük rekabetçi üstünlüğümüz insan kaynağı. Bu insan kaynağı girişimci bir ruha sahip. Geçenlerde bir araştırma okudum, insanlara ‘Kendi işinize sahip olmak istiyor musunuz?’ diye soruyorlar. AB ortalaması yüzde 30, ABD oranı yüzde 40’ın biraz üzeri. Türkiye’de bu oran yüzde 66. Türkiye’de geçmişten gelen esnaf kültürü var. Bizim esnaf adı altındaki girişimcilerimizin, küresel modern ekonomik yapının beklentilerine ve gerçekliğine uyum gösterecek dönüşümü gerçekleştirmesi gerekiyor. Özel Pazar’ın bu dönüşüme katkı yapabilecek bir araç olduğunu düşünüyoruz.

BORSA İSTANBUL’A KATKISI NE OLACAK?
Özel Pazar’da yeşerecek fidanların, zamanı geldiğinde Ulusal Pazar’da kök salıp büyük bir ağaç olmasını izlemek istiyoruz.

Dil farkını ortadan kaldıracak model
KÜRESEL YATIRIM ZİRVESİ 23 Ekim’de İstanbul’da Küresel Yatırımcılık Zirvesi yapıldı. Bu etkinliği, dünyada girişimcilik konusundaki en yetkin akademik kuruluşlarından olan University of California Berkeley ile birlikte gerçekleştirdik. Bunun da ilginç bir hikayesi var. 2013’te beni Ortadoğu Girişimcilik Programı için konuşma yapmak üzere davet ettiler. IMF Dünya Bankası toplantıları için Washington’daydım. Sıkışık programa rağmen konuşma yapmak üzere San Francisco’ya geçtim, kısa bir süre kalıp geri döndüm. Orada Borsa İstanbul olarak neler yaptığımızı ve Türkiye’deki girişimcilik kültürünü anlattım. Beni Ortadoğu Girişimcilik Programı’nda danışma kuruluna davet ettiler. Ben de bu toplantının 2014 ayağının Türkiye’de yapılması ve girişimcilik araştırmaları merkezi kurulması şartıyla teklifi kabul ettim.

GİRİŞİMCİLİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ Neden girişimcilik araştırmaları merkezi, çünkü parlak fikriniz olabilir. Ancak bunu uygulanabilir bir iş planına dönüştürmek lazım ki bu şekilde fikir projeye dönüşür ve ekonomik değer kazanır. Bu araştırma merkezi, girişimcilere yol gösterecek. Bu proje de Özel Pazar platformuna dahil edildi. Böylece girişimci ile yatırımcı arasındaki dil farkını ortadan kaldıracak, asimetrik bilgi problemini olabildiğinde çözecek ve böylece normalde finans sağlayamayacak girişimcileri finansmana kavuşturacak bir model ortaya çıkarıyoruz.

Halka arz konusunu açar mısınız?
Sermaye piyasalarının gelişiminde arz önemli bir nokta. Halka arza giden şirketlerin olması lazım. Daha kuruluş aşamasında Özel Pazar vasıtasıyla Borsa İstanbul’u bilen tanıyan şirketler olacak. Yeni girişimlerden ve yükselen girişimlerden oluşan Özel Pazar, Türkiye sermaye piyasalarının bir fidanlığı olarak da tanımlanabilir. Burada yeşerecek fidanları zamanı geldiğinde, kendileri de isterse Ulusal Pazar’da kök salıp büyük bir ağaç olmasını izlemek istiyoruz.

Borsa İstanbul denince akla birçok kural, kaide geliyor. Bu şirketler, SPK mevzuatına tabi olacak mı?
Buradaki alım-satıma konu olan şirketler, halka açık olmadığından Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine tabi olmayacak. Burası adı üzerinde Özel Pazar. Yatırımcısı da girişimcisi de özel. Mevcut halka açık pazar yerlerine ilave olarak oluşturulan Özel Pazar’ın en önemli özelliği, girişimci şirketlere ve yatırımcılara halka açılmadan, SPK düzenlemelerinden muaf bir şekilde finansman ve likidite imkanı sağlaması.

Dünyada Özel Pazar uygulamaları var mı?
Evet var, en başarılı uygulamalardan birini de stratejik ortağımız Nasdaq yaptı. Biz de bu piyasayı oluştururken dünyadaki diğer örneklerden istifade ettiğimiz gibi sadece teknoloji değil başka alanlarda da istifade edeceğimizi söylediğimiz Nasdaq ile özellikle çalıştık. Nasdaq ile bu konuyla ilgili 3 çalıştay yaptık. Buradan sistemin kurgusu ve işleyişiyle ilgili çok ciddi bilgi transfer edildi. Özel Pazar için ayrı bir yazılım geliştirildi. Bu şirketlerin verilerinin incelenmesine imkan sağlayacak ve ondan sonra da anlaşmalarda her iki tarafın da güvende olacağı bir anlaşmayı mümkün kılacak şekilde bir yazılım.

İKİ TİP GİRİŞİMCİ OLACAK
DEĞERLENDİRME Yeni girişimler ve yükselen girişimler başlığı altında iki segment olacak. Her iki segmente gelecek şirketler, oluşturulan bir Değerlendirme Komitesi ile birlikte değerlendirdikten sonra pazara alınacak.

YENİ GİRİŞİMLER Henüz yeni kurulmuş ve faaliyetlerine başlamış hızlı büyüme potansiyeline sahip start up ve erken aşama girişimci şirketler olacak. Buna “yeni girişimler” deniyor. Bu segmente daha çok yenilikçi ve hızlı büyüme potansiyeli olan şirketlerin gelmesi hedefleniyor.

YÜKSELENLER Belirli bir geçmişi sahip, belirli bir büyüklüğe ulaşmış, örneğin aktif veya satış büyüklüğü en az 5 milyon TL olan ve büyüme potansiyeli olan şirketler yükselen girişimler olacak. Bu segmentte amaç şirketlerin halka açılmadan sermaye bulmalarının yanında mevcut ortaklarına likidite sağlamak. Özel Pazar tüm sektörlerde faaliyet gösteren ve bu nitelikleri taşıyan şirketlere açık olacak.

TEKNOPARK KURULUYOR Bu arada Boğaziçi Üniversitesi ile birlikte Borsa İstanbul Kampüsü içinde finans teknoparkı kuruyoruz. 16 bin metrekare üzerine kurulacak. Bu teknoparkın içinde kuluçka merkezi de olacak. Buralar, Özel Pazar’la sinerji yaratacak alanlardan biri. Finans teknoparkı, Özel Pazar’ı besleyecek.

VERİ ODASI HİZMETİ
BAĞIMSIZ DENETİM Biz bu platformun bir ekosistemin parçası olmasını istiyoruz. Fon talep eden ve fon arz edenler var ama konu bununla bitmiyor. Bağımsız denetim gerekecek. Bu nedenle bağımsız denetim yapan kuruluşları da platformun üyesi yapıyoruz. Network’ün üyesi denetim şirketlerinde üyelik şartımız, “Biz bir tarife vereceğiz, bizim verdiğimiz indirimli tarife üzerinden sisteme üye şirketlere hizmet sunacaksınız” diyoruz.

DANIŞMANLIK VERECEĞİZ Hukuk-avukatlık şirketleri, platforma üye olacak. Çünkü ortaklıklarda bir sözleşmenin hazırlanması gerekiyor. Burada hukuk danışmanlığı gerekiyor. Kendine ortak arayan şirketin kendisine veri odası hazırlaması lazım. Bu şirketlerin çoğunun böyle bir bilgi ve deneyimi yok. Bu veri odası hizmetini biz sunacağız. Sadece üyelik bedeliyle biz bu hizmeti verebiliyoruz. Özellikle girişimcilerden aldığımız üyelik rakamları, 1.000 TL’nin altında, sembolik ücretler.