En “seri” girişimci

Türkiye’de her iki kişiden biri kendi işini yapmak istiyor. Araştırmalar girişimciliğe olumlu bakma ve kendi işini kurma konusunda en cesaretli ülke olduğumuzu gösteriyor. Ancak tüm dünyada sayıları hızla artan seri girişimci sayımız henüz çok da fazla değil. Oysa bir girişimi hayat geçirdikten sonra yenilerine başlayan seri girişimcilerin sayısı dünyada hızla artıyor. Dahası dünya üzerinde bin 500’e yakın dolar milyarderinin neredeyse yüzde 40’ı seri girişimci. Richard Branson, Mark Cuban, Eric Lefkovsky, Elon Musk, Oprah Winfrey, Esther Dyson… Liste uzayıp gidiyor. Onlar, birçok farklı girişimde kurucu rolü oynayıp bir girişim başarıya ulaşmadan gözü hep yeni iş modellerinde ve yeni sektörlerde olan kişiler. Bizim ise servetiyle öne çıkan tek bir seri girişimcimiz var: Hüsnü Özyeğin. İç çamaşırı lastiği üreten bir atölyeye yaptığı 50 bin dolarlık yatırımı batırarak girişimciliğe başladığını her fırsatta anlatan Özyeğin, kurucusu olduğu Finansbank’ı, 3 sigorta şirketini, Gima ve Endi’yi başarıyla sattı. Özyeğin’in bugün 30’dan fazla şirketi bulunuyor. Servetleri Özyeğin ile boy ölçüşemese de seri girişimcilik yolunda başarıyla ilerleyen isimler de var.

ÜÇ ŞİRKETİNİ SATTI
Seri girişimci dendiğinde akla ilk gelen isimlerden biri Sidar Şahin. Tam bir girişimci ruhuna sahip olan Şahin, fikirlerini girişime çevirmek için Boğaziçi Üniversitesi’ndeki lisans eğitimini ilk yılın sonunda bıraktı. İlk girişimi de 2003 yılında kurduğu Funpac adındaki mobil oyun stüdyosu. İlk girişim olmasına rağmen bu mobil oyun stüdyosu, 30 ülkede 20’den fazla operatör ve portal üzerinden kullanıcılara ulaşmayı başardı. İlk girişimde başarıyı yakalayıp şirketini satan Şahin’in ikinci girişimi İzlesene.com. Bu girişimde sosyal video paylaşımı üzerine yoğunlaştığını belirten Şahin, “Türkiye trafiğinde Youtube’u geride bırakmayı başardık. İzlesene.com, bir girişim olarak çıkış yaptığında, Türk internet endüstrisinde en yüksek değeri yakalayan kuruluş oldu. Şu anda Türkiye’nin en değerli ikinci internet ürünü olan İzlesene, Google Adplammer ve IAB raporlarına göre dünyanın da top 1.000 internet ürünü arasında” diyor. Üçüncü girişimi olan Game Garden’ı Doğan Holding’e satan Şahin, Peak Games’i hayata geçirmeden önce Trendyol.com’un da ortağıydı. 2010 yılında ise Peak Games’i kurdu. Şirketi dört yıl gibi kısa bir sürede Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarlarında en büyük ve büyüme hızı en yüksek sosyal oyun platformu yaptı. 25 milyonun üzerinde aktif kullanıcısı olan Peak Games, şu anda global pazardaki en büyük üç sosyal oyun şirketi arasında. 200 kişilik kadrosu bulunan şirketin bugün Ankara, Ürdün ve Suudi Arabistan’da da ofisleri bulunuyor. “Hayalim dünyanın en büyük online oyun şirketini Türkiye’den çıkarmak” diyen Sidar Şahin, Nasdaq’ta borsaya açılmak gibi bir plan da yapıyor.

İTİRAF.COM’LA TANINDI
Birçok insan Ersan Özer adını, Türkiye’nin ilk içerik ve sosyal ağ sitelerinden biri olan İtiraf.com’un kurucusu olarak duydu. 2000 yılında kurduğu İtiraf.com’u 2004 sonunda satan Özer, neredeyse hiç mola vermeden harekete geçti. Şehre özel arkadaşlık siteleri; İstanbul.net, Ankara.net, İzmir.net’in hayata geçirildiği Magnet şirketini ortaklarıyla 2005 yılında kurdu. Yine aynı şirket bünyesinde 2007 yılında video temelli uzman soru cevap sitesi Uzmantv’yi faaliyete geçiren Özer, 2014 yılında ise tüm şirketleri sattı. Hemen akabinde kurulan Youlike.com isimli uluslararası arkadaşlık sitesi ise başarısız oldu. 2014 başından beri Almanya’nın en büyük online video ağının Türkiye ağı olarak kurduğu Mediakraft Türkiye için çalışan Özer, hem Türkiye’deki şirkete hem Almanya’daki ana şirkete ortak olduğunu söylüyor. Online video işini heyecanla yaptığı için bu alanın dışında bir işle ilgilenmediğini belirten Özer, “Belki yakın zamanda televizyon ölmeyecek ama online videonun önemi çok daha fazla artacak. Türkiye’de bu konuda büyük boşluk var. Doğru bir yerde olduğumuzu düşünüyorum” diyor. Şirketlerini satarken duygusal açıdan ilk günlerde burukluk yaşadığını ifade eden Özer, bu durumun üstesinden nasıl geldiğini de şöyle paylaşıyor: “Bu burukluğu şirketini yeni satmış bir arkadaşımla paylaşmıştım. ‘Şirketimi özlediğimde banka hesabıma girip hesabımdaki paraya bakıyorum’ demişti. Eğer karşılığını almışsanız, duygusal kısmıyla baş edebiliyorsunuz.”

Richard Branson, Mark Cuban, Eric Lefkovsky, Elon Musk, Oprah Winfrey, Esther Dyson… Bu isimlerin ortak özelliği, girişimci bir karaktere sahip olmaları. Ama onları diğer girişimcilerden ayıran nokta ise akıllarının hep yeni bir işte olması. Yani seri bir şekilde girişim yapmaları. Türkiye’de bu özelliklere sahip çok fazla isim yok. Bugüne kadar 6 girişimde imzası olan Kerim Türe, Aydonat Atasever, Yomi Kastro ve Hakan Baş bu isimlerden birkaçı…

HAKAN BAŞ
Peak Games Krombera Lidyana Probera Berabera Anibera

AYDONAT ATASEVER
Gittigidiyor.com Uzmantv.com Z Eksen Bilgi Tek. Setrow.com Likya Tarım Omurga Yapı

KERİM TÜRE
Geo Multimedia Neokanal.com Kampüs Medya Youth Republic İstanbul Business School Anbean Modanisa.com

YOMİ KASTRO
Inveon Inventures Trendyol 1V1Y Supplementler Tazemasa

HEM SERİ GİRİŞİMCİ HEM YATIRIMCI
KURTTEPELİ’NİN YENİ ODAĞI İpragaz’da kariyerine başlayan Emre Kurttepeli, ilk girişimi olan Fornet’i 1996 yılında kurdu. Fornet, kısa sürede Türkiye’nin en büyük ISP’si haline geldi ve Kurttepeli şirketini Koçnet’e sattı. 1999’da ise Mynet’i kurdu. Hala 30 -35 girişimde kurucu veya ortaklığı olan Kurttepeli, seri girişimciliğin yanında önemli yatırımcılardan biri. Bugünün değil beş yıl sonrasının trendlerinin konuşulduğu ortamlarda bulunarak, tohumu çok yeni atılmış konseptleri irdelediğini belirten Kurtepeli, ne tür girişimlerin dikkatini çektiğini ise şöyle anlatıyor: “E-ticaret artık belirli majör oyuncuların olduğu, başarılı olmanın daha zorlaştığı sektörler arasına girdi. Ben ağırlıklı olarak nesnelerin interneti dediğimiz projelere odaklanmak istiyorum. Ayrıca yeni kanunlarla oturan ödeme sistemleri de bir başka odak konum olacak.”

DİVANLIOĞLU’NUN YATIRIMLARI
Türkiye’nin seri girişimcilerinden olan ve bugün melek yatırımcı olarak girişimcilere destek veren kişilerden biri de Burak Divanlıoğlu. Divanlıoğlu, 2001 yılında GittiGidiyor.com’un, 2005 yılında İstanbul.net arkadaşlık projesinin, 2008 yılında profesyonel video içerik sitesi UzmanTV.com ve fiyat karşılaştırma sitesi Cimri.com projelerinin, 2009 yılında Timsah.com video projesinin, 2010 yılında grup satın alma sitesi Markafon projesinin kurucuları arasında. Mayıs 2011’de eBay’in GittiGidiyor’u satın almasından sonra, online ödeme sistemi olan iPara projesinin kurucuları arasında yer alan Divanlıoğlu, yatırımcı olarak Pabbuc. com, İndirdik.com, Setrow, Pembepanjur, Gideros Mobile, Yenimoda.com ve Sosyo.com projelerine destek veriyor.

Kerim Türe, “Ben şirketleri satmak için değil hayallerimizi gerçekleştirmek için kuruyorum” diyor

SATMAK İÇİN KURMUYOR
Kerim Türe’nin girişimcilik macerası 1999 yılında başladı. Kurucu ortağı olduğu Geo Multimedia, Türkiye’nin steam video içerik sitesi Neokanal.com’u hayata geçirdi. Ardından indoor mecra sahipliği ve pazarlaması yapan Kampüs Medya ile seri girişimciliğe adımını atan Türe, 2007 yılında bu şirketi Lift AŞ’ye sattı. 2004 yılına gelindiğinde ise Türe, girişimcilik konusunda adeta vites artırdı. Youth Republic’i, İstanbul Business School’u ve ardından da uluslararası kültür ve sanat aktiviteleri organizasyonu yapan Anbean’ı kurdu. Etohum’un da kurucuları arasında yer aldı. Bugünlerde Kerim Türe seri girişimcilik faaliyetlerini tüm hızıyla sürdürüyor. Son dönemin en başarılı girişimlerinden Modanisa.com, onun kurucu ortakları arasında yer aldığı ve yöneticiliğini yaptığı en yeni girişimi. Kısa zamanda dünyanın en büyük tesettür giyim sitesi haline gelen Modanisa.com’un odağındaki en önemli girişim olduğunu belirten Türe, bu girişim dışında hangi sektörlerin kendisini heyecanlandırdığını da şöyle anlatıyor: “İnternet sektörü özellikle sosyal referans paylaşım siteleri, e-ticaret ve turizm sektörü ilgimi çekiyor. Turizm ve seyahat özel zevkim, hobim. Ama şimdiye kadar ne kadar istesem de bu konuda hayal ettiğim seviyede bir iş oluşturamadım. Ben şirketleri satmak için değil, bir şey oluşturmak, hayallerimizi gerçekleştirmek için kuruyorum ve tamamen bunun için çalışıyorum. Tabii şirketler alınıp satılabilen değerler. İşin hayalimdeki yere gelmesi ve yeni biriyle daha farklı noktalara ulaşma imkanı, işin değerini bulması halinde neden satış olmasın?”

ERSAN ÖZER
İtiraf.com İstanbul.net Ankara.net İzmir.net Uzmantv.com Magnet Youlike Mediakraft Türkiye

SİDAR ŞAHİN
Funpac İzlesene.com Game Garden Trendyol.com Peak Games

BURAK DİVANLIOĞLU
Gittigidiyor.com İstanbul.net UzmanTV.com Cimri.com Timsah.com Markapon

DUYGUSALLIĞA YER YOK
İlk olarak 2010 yılında Peak Games’in kurucu ortağı olarak girişimcilik hayatına başlayan Hakan Baş, arka arkaya kurduğu şirketlerle dikkati çekiyor. 2011’de dijital ajans Krombera’yı, 2012’de Lidyana’yı kuran Baş, daha sonra Bera Medya Grubu altında Anibera adıyla animasyon, Probera adıyla prodüksiyon ve Berabera adıyla PR ajansları kurdu. Reel sektörde bazı girişimleri olduğuna da değinen Baş, “Bunlardan biri mermer şirketi. Bir tane şu anda ilgilendiğimiz restoran sektöründe bir şirket var. Onun dışında da farklı mobil ve yazılım projelerimiz mevcut” diye konuşuyor. İlk çıkışını Peak Games hisselerini kısmı olarak satarak yaptığını anlatan Baş, teknoloji ve mobil dışında gayrimenkul gibi reel sektörlerle de ilgilendiğini söylüyor. Baş’a göre iyi bir girişimcinin, ederinden 1 kuruş daha fazla verildiği takdirde şirketini satmayı bilmesi gerekiyor. Bu nedenle iş hayatında duygusallığı bir kenara bırakmak gerektiğini ifade eden Baş, şöyle devam ediyor: “Bir girişimci için kurduğu şirket, bebeği gibidir ama sonuçta iş hayatında duygusallığı bir kenara bırakmak gerekiyor. Hele bir seri girişimci için şirketini hızlıca kurup, büyütüp, elinden çıkarması aslında diğer şirketlerin geleceği için daha önemli. O yüzden her şirketin parasal bir değeri var. Girişimcinin şirket için kafasında biçtiği neyse onun 1 kuruş üzerinde veren varsa o zaman elden çıkarmayı bilmesi lazım.”

TARIM TEKNOLOJİLERİYLE İLGİLENİYOR
Aydonat Atasever, girişimciliğe GittiGidiyor Bilgi Teknolojileri A.Ş’yi kurarak adım attı. 10 yıllık yoğun çalışma döneminden sonra Türkiye’de ilk çıkış yapılan internet projesi unvanına sahip olduklarını anlatan Atasever, bugün Uzmantv.com ve İstanbul.net gibi projeleri barından Magnet Bilgi Teknolojileri ile yola devam ettiklerini söylüyor. Atasever’in bu şirket dışında birçok girişimi de bulunuyor. Örneğin, Z Eksen Bilgi Teknolojileri A.Ş. bunlardan biri… Bu şirket çatısı altında Zaxe markasıyla masa üstü 3 boyutlu yazıcı üretimi gerçekleştiriyor. Setrow.com projesini hayata geçiren Teknolog Bilgi Teknolojileri, 4 yıldır badem üretimi konusunda yatırım yapan Likya Tarım ve gayrimenkul şirketi Omurga Yapı da Atasever’in kurduğu şirketler arasında… Yeni girişim alanlarındaki fırsatları takip etmenin kendi günlük operasyonunun yüzde 25’ini aldığını söyleyen Atesever, girişimcilik konusundaki en önemli hedeflerini de şöyle paylaşıyor: “Benim hedeflediğim alanların başında tarım geliyor. Bunun yanında yatırımını da yaptığım 3D yazıcıların çok yakın zamanda hepimizin dünyasının çok ciddi bir parçası olacağından da hiç şüphem yok.”

“FIRSATLARI KAÇIRMAYIN”
ASLANOBA’NIN GÖZDESİ Türkiye’de son iki yıldır girişimcileri en çok destekleyen yatırımcı Hasan Aslanoba. Seri girişimciliğe en başarılı örneğin Almanya kökenli Rocket Internet’in kurucuları Samwer kardeşler olduğunu söyleyen Aslanoba, bu kardeşlerin Amerika’da başarılı olmuş girişimlerin iş modellerini farklı pazarlara kopyalayarak aynı anda çok sayıda girişimde başarılı olduklarını anlatıyor.

İYİ ÇIKIŞIN KURALLARI Türkiye’de seri girişimci sayısının çok olduğunu, ancak başarılı seri girişimcinin az olduğunu ifade eden Aslanoba, başarılı seri girişimciliği şöyle tarif ediyor: “Başarılı seri girişimci, birden fazla farklı iş kurmuş ve birden fazla farklı işten başarılı çıkışlar yapabilmiş kişidir. Bir girişime yatırılan paranın en az 3-4 mislini, şirket hisselerini başkasına satarak, yatırımcılarına ve tabi kurucunun kendisine kazandırabilmek bana göre başarılı bir çıkışın tanımı. Teknolojik girişimler, yüksek risk-yüksek kazanç özelliğine sahip olduğu için 2 misli kazancı dahi başarılı olarak tarif edemiyorum.”

SERİ GİRİŞİMCİ TERCİHİ Aslanoba, başarılı çıkış yapanlara ise şu tavsiyede bulunuyor: “Hem seçtikleri yeni alanda tekrar girişimci olmaları hem melek yatırımcı olarak yatırımlar yaparak diğer fırsatları kaçırmamalarını öneririm.” Kendisinin yatırım yaparken tecrübesiz bir girişimci yerine, geçmişte bazı başarısızlıklar yaşamış seri bir girişimciyi tercih edeceğini söyleyen Aslanoba, ancak bu kişinin farklı girişimlerde başarısızlıklar yaşadıktan sonra sonunda ürün-pazar uyumu sağlanmış olan tek bir işe odaklı olması gerektiğini de sözlerine ekliyor.

“İŞE AŞIK OLMUYORUZ”
Yomi Kastro, 2006 yılında Inveon’u hayata geçirirken kendine koyduğu vizyon, “teknolojiyi faydaya en iyi dönüştüren şirket olmak”tı. Bu vizyon ona başarının kapısını açtı, şirketi kısa zamanda e-ticaret çözüm ve hizmetleri konusunda önemli bir noktaya taşıdı. Bu sonuç oda yeni girişimler için çalışma motivasyonu verdi. 2009 yılında teknoloji girişimlerine bir hızlandırıcı ve yatırımcı şirket olma vizyonuyla Inventures’ı kurdu. Kastro’nun bunlar dışında kalabalık ortaklık yapısı içinde, asıl yürütücüsü değil ama kurucusu olduğu birçok girişim de oldu. Başta Trendyol olmak üzere 1V1Y, Supplementler, Tazemasa bu girişimlerden birkaçı… Bugün özellikle mobil girişimler, perakende teknolojileri, yeni nesil dijital ticaret sistemleri ve nesnelerin interneti konularıyla ilgilendiğini belirten Kastro, girişimlerine profesyonel bir bakış açısıyla yaklaştığını söylüyor. “Yaptığımız işleri çok seviyoruz ama işimize aşık olmuyoruz” diyor. Şirket kurmadan önce ne gibi kriterlere baktığıyla ilgili şöyle konuşuyor: “Rekabet avantajı ve çok kuvvetli bir kurucu takım olması en önemli unsurlar. İş modeli, rakipler, çıkış senaryoları, yatırım ihtiyacı gibi birçok parametreyi de dikkate alıyoruz.”