“Önüme gelen her projeye göz atarım”

Paul Doany, uzun yıllar telekom sektörünün başarılı profesyonellerinden biriydi. Oger Telecom’daki CEO’luk görevinden ayrıldıktan sonra yatırımcı oldu. Bugün bir girişim sermayesi fonuyla start up’lara sermaye sağlıyor. Şimdiye kadar 19 şirkete 65 milyon dolarlık yatırım yapan Doany, önüne çıkan her projeye mutlaka göz attığını ve zaman konusunda cömert olduğunu anlatıyor. Yatırımın en önemli kuralının çeşitlilik olduğunu söyleyen yatırımcı, “Çünkü kimse hangi şirketin başarılı, hangisinin başarısız olacağını bilemez” diye konuşuyor.

NİLÜFER GÖZÜTOK ÜNAL [email protected]
Fotoğraflar: Gökhan Çelebi

Paul Doany, uzun yıllar telekom sektöründe profesyonel yöneticilik yaptı. Özellikle Oger Telecom’un genel müdürü olarak çalıştığı dönemde, dünyanın dört bir yanında çok sayıda yenilikçi projenin liderliğini üstlendi. Türkiye’de de 2006-2010 yılları arasında Türk Telekom’un genel müdürlüğü koltuğunda şirketin yeniden yapılanma sürecinde kritik rol oynadı. Doany, bugün iş yaşamına yatırımcı olarak devam ediyor. Bir girişim sermayesi fonunu yönetirken bireysel yatırımcılara da danışmanlık veriyor. Bir nevi potansiyeli yüksek start up’lara ihtiyaç duydukları yatırımı sağlıyor.

Şu ana kadar toplam 19 şirkete yatırım yapan Doany, sektörel olarak tek bir alana odaklanmıyor. Her sektörle ilgilenerek riski dağıtacak bir çeşitlilik yakalamaya çalışıyor. 2011’den bu yana 65 milyon dolarlık yatırım gerçekleştirdiğini belirten Doany, yatırımlarında Türkiye ve Arap ülkelerine yoğunlaşmış durumda. Bölgenin potansiyeline inandığını söylüyor. Özellikle Türkiye’nin gelişen ekonomisi ve genç nüfusuyla önemli bir avantaja sahip olduğunun altını çiziyor. Önümüzdeki dönemde de yine bu bölgede start up’lara yatırım yapmaya devam edeceğini ifade ediyor.

Girişim sermayesi fonu yöneticisi ve yatırım danışmanı olarak Paul Doany, Start Up’ın sorularını yanıtladı. Yatırımcı olmaya nasıl karar verdiğini, ne tür start up’larla ilgilendiğini ve önümüzdeki dönemdeki planlarını anlattı:

Yatırımcı olmaya ne zaman ve nasıl karar verdiniz?
Oger Telecom ve Türk Telekom’dan ayrıldıktan sonra zamanımı start up’lara ve erken aşama şirketlere harcamaya karar verdim. Aslında bu kararı, Oger Telecom’daki son yılımda, yani 2011 yılında aldım. Türkiye ve Arap ülkelerine odaklanmanın ve onları bir pazar gibi düşünmenin doğru olacağına inandım. Sonuçta Türkiye ve Arap ülkeleri dediğinizde sadece iki dil, genç ve geniş bir nüfustan bahsediyoruz. Ayrıca bu coğrafya, internet odaklı hizmetler için büyük bir potansiyel de barındırıyor. Bunun yanında ben internet penetrasyonu ve inovasyon anlamında Türkiye’nin liderlik pozisyonuna da inanıyorum. Tabii Arapların inovasyon merkezleri olan Beyrut ve Umman’da da çok iyi yetenekler var. Tüm bu düşünceler içindeyken Oger Telecom’dan ayrıldığımda hemen harekete geçtim. İlk olarak yerleşik girişim sermayesi fonu aracılığıyla bunu yaptım ve sonra özel fon kaynaklarıyla erken aşama şirketlere doğrudan yatırım gerçekleştirdim.

KİME YATIRIM YAPARIM?
KRİTİK KATKI Bence ekonomik gelişime en önemli katkıyı, melek yatırımcılık ve girişim sermayesi fonları yapıyor. Özellikle de teknolojik değişim dönemlerinde bu ikisinin katkısı kritik önemde… Eski şirketler ne kadar ellerinden geliyor olanı yapsa da kendilerini yeterli hızda dönüştüremiyor.

ACI DENEYİM Nokia ve Blackberry’nin pazar paylarını nasıl hızlı bir şekilde kaybettiklerini hepimiz gördük. İşte bu nedenle pek çoğunun başarısız olacağını bilmemize rağmen yeni şirketler oluşturmak bir zorunluluk. Bir kez şaka yaparcasına şöyle söylemiştim: Başarısız bir start up denemesi olan kişilere yatırım yapmak isterim. Çünkü onlar acı bir deneyimden çok şey öğrenmiş olur.

NEREYE ODAKLANDIM?
Gelecek 5 yılda 600 melek yatırımcı 400 milyon TL’lik yatırımı finanse edecek.

Yani hem bir fon aracılığıyla yatırım yapıyorsunuz hem danışmanlık hizmeti mi veriyorsunuz?
Evet, bir girişim sermayesi fonunu yönetiyorum ve kişisel olarak da yatırım yönetim danışmanlığı yapıyorum. Her bir şirket için strateji geliştirmeye odaklanırken risk analizlerini, operasyonel yönetim asistanlığını ve periyodik olarak performans takibini gerçekleştiriyorum. Neyseki ki finansal açıdan olduğu kadar teknik, pazarlama ve insan kaynakları gibi yönetimin birçok alanını kapsayan geniş bir deneyime sahibim. Bu nedenle bazen oldukça denge bozucu olan şirketleri kontrol etme yaklaşımı yerine onlara yardımcı oluyorum.

Ne kadarlık bir yatırım bütçesini yönetiyorsunuz?
Bütçenin bir kısmı Türkiye’deki girişim sermayesi fonundan geliyor. Ben aynı zamanda Körfez bölgesindeki erken aşama şirketlere yatırım yapma konusunda risk iştahı olan bireysel yatırımcılardan da sermaye sağlıyorum. Şu ana kadar yapılan yatırımın miktarı ise 65 milyon dolar. Bazı yatırımcılar, yatırım miktarı konusunda detay vermeyi tercih etmiyor. Ben ise gördüğünüz gibi tüm yatırım miktarını açıklıyorum.

Şu ana kadar toplam kaç şirkete yatırım yaptınız?
Hedefim, çeşitliliği yakalamak için mümkün olduğunca çok sayıda şirkete yatırım yapmak. Bugüne kadar 19 şirkete yatırım yaptık. Bunlardan 7’si tam anlamıyla start up, geri kalan 12’si ise erken aşama şirket.

Yatırım kriterleriniz neler?
Bu, yatırımcıdan yatırımcıya değişir. Birçok yatırımcıyla çalıştığım için onların isteklerini göz önünde bulundurarak hareket ediyorum. İlk kural olarak yatırımlarını çeşitlendirmelerini öneriyorum. İş fikrine ve yönetimin bunu hayata geçirme kapasitesine inanılmalı. Çünkü bu tür yatırımlar oldukça yüksek riskli, yüksek başarısızlık oranına sahip yatırımlar olarak görülüyor. Muhtemelen bu tür şirketler düşünülenden fazla paraya ihtiyaç duyuyor ve bu da sorun yaratıyor. Sonuç olarak çıkış stratejisi ve yatırımın getiri oranı, son kararı vermede etkili.

“HAYIR” DEDİRTEN NEDENLER
İŞ PLANI YETERSİZSE Genellikle yetersiz iş planı ya da iş modeli olan yatırım tekliflerini geri çeviriyorum. İkinci neden olarak yönetim becerisi, yeterliliği öne çıkıyor. Kişiler karşılaştıkları riskleri anlayabiliyor mu, zorluklarla karşılaştıklarında nasıl bir pozisyon alacaklarını biliyorlar mı diye bakıyorum.

ZAYIF YANLAR Erken aşama şirketlerde lider pozisyondaki kişiler, genellikle sadece tek bir güçlü yana sahip. Ancak çok sayıda zayıf yanları var. Bu nedenle onların kendi limitlerinin farkında olup olmaması anahtar nokta. Takımlarını nasıl destekleyecekleri ya da takımdaki boşluklar için dış kaynak kullanıp kullanmayacakları da önemli.

YÖNETİM DENEYİMİ Bir kişinin her şeyi biliyor olduğunu iddia etmesi de o işin başarısız olacağına dair bir gösterge. Bu nedenle yönetim deneyimi ya da benim anlatmak istediğim yönetim sanatında edinilmiş deneyimler kritik önemde. Üçüncüsü de değerleme. Gözlemlediğim kadarıyla birçok erken aşama şirket, kendisini belli bir değere taşıyor ve sonra o değeri daha üst noktalara taşıyamıyor. Projelerinin başarı oranını abarttıklarını düşünüyorum.

Ayda ortalama kaç yatırım teklifi alıyorsunuz?
Açıkçası önüme çıkan her şeye bir göz atıyorum. Ben genel olarak eğer hoşuma giden bir şey görürsem zaman konusunda cömertim. Fakat bu dönemde çok yoğunken görüşmeleri kestim. Bu yılın ortasından itibaren ayda en fazla bir ya da iki görüşme yapma eğilimindeyim. Ama öncesinde çok daha fazla görüşme yapıyordum.

Peki bugüne kadar yaptığınız yatırımlardan memnun musunuz? Sizi hayal kırıklığına uğratan bir yatırımınız oldu mu?
Şimdiye kadar sadece bir başarısızlığım var. Bir tane oldukça başarılı bir çıkış yaptım. Bugünkü duruma bakarsanız 17 aktif şirkette yatırımım bulunuyor. Yatırımın en önemli kuralı çeşitlilik. Çünkü hangi şirketin başarılı, hangisinin başarısız olacağını kimse bilemez. Burada başarısızlığı da açıklamalıyım. Başarısızlığın anlamı, sonuca ulaşma başarısızlığı. Yani şirketin kapatılması anlamını taşımıyor. Sonuçta ölçülmesi gereken şey farkedilebilir getiriler. Bu da en basit tanımıyla nakit akışı ya da likit varlıklar anlamına geliyor.

Tüm bu yatırımlarınızdan orta ve uzun vadede ne bekliyorsunuz?
Çoğu yatırımcı, 5-10 yıl arasında şirketinin başarılı olmasını bekler. Bu nedenle başarısızlıklara izin verir. Büyük bir başarı için yüksek getirisi olan riskleri göze alır. Bu da yüzde 30’un üzerinde getiri getiren bazı yatırımlardan 3-4 yılda çıkış yapmayı gerektirir. Bununla beraber çoğu yatırımcı daha uzun süre ister, örneğin yaklaşık yüzde 30’a yakın getiri için 5 yılı hedefler. Gerçekte ise yüzde 20-25’ten fazla kazanmak oldukça zor. Ben getiri elde etmenin her geçen yıl daha da zorlaşacağını düşünüyorum.

“FARKLI SEKTÖRLERE YÖNELMEK GEREK”
BENİM TERCİHİM Birçok yatırımcının tercihinin aksine sadece bilişime ya da internet alanlarına yatırım yapmamam gerektiğini düşünüyorum. İnsanlar internet şirketlerinin çok para kazandıracağını düşünme eğiliminde. Bu anlayış, benim bakış açıma göre doğru değil. Çünkü bu sektör oldukça rekabetçi ve genelde kazanan bir ya da en fazla iki şirket oluyor. Geri kalanlar zorlanıyor, hatta çekilmek zorunda kalıyor. Bu nedenle farklı sektörlere yönelmeyi tavsiye ediyorum.

ÇIKIŞI KOLAY SEKTÖR Biz jeotermal enerji üretimini seçtik. Riskli olmasına rağmen çıkışı kolay bir sektör. Sektörde hem girişimciyi hem borçlanan tarafı koruyan uygulamalar var. Fiyatlama tarifeye bağlı. Bu da en kötü ihtimalde de işin bir getirisi olduğunu ortaya koyuyor. Jeotermal enerji üreten şirketimiz iki bölümden oluşuyor. Birinci bölüm, geleneksel hidrotermal enerji üretimine diğeri de daha riskli bir alan olan gelişmiş jeotermal sistemlere yatırım yapıyor.

YÜKSEK GETİRİ Eğer işler yolunda giderse yatırımcılar çok yüksek bir getiri elde edecek. Aslında bir şirketin iki alana odaklanması bile çeşitliliğin bir başka formu. Ben de yatırımcılara düşük risk ve orta seviyede bir getiri ile yüksek risk ve yüksek gelirden oluşan iyi bir iş karması sunmayı seviyorum. Türkiye’de gelişmiş jeotermal sistemlere yatırım yapan tek yatırımcı biziz ve bu da bizi diğer jeotermal enerji şirketlerinden ayıran noktamız. Bu alanda yer alarak daha yüksek bir risk alıyor ve elbette daha yüksek bir getiri bekliyoruz.

YATIRIMCI NE KADAR KAZANMALI?
Bu dönemde yüzde 20-25’ten fazla kazanmak oldukça zor.

Geleceği ilişkin yatırım planlarınızı paylaşır mısınız?
Şu anda halihazırda çalıştığım şirketlere odaklanmış durumdayım. Onların olabilecek en büyük başarıya ulaşması için çalışıyorum. Bazı şirketler, özellikle büyümek için ekstra sermaye talep edecek. Odaklandığım internet ve BT şirketlerini ya büyüteceğim ya satacağım. Jeotermalin hidrotermal kısmı büyüyecek. Bu alanda işler henüz yeni başlıyor.