Hande Enes: En iyileri arıyorum

Teknoloji yatırımcısı Hande Enes, son iki yılda 2 milyon dolarlık yatırım yaptı. “Yatırım için en iyileri arıyorum” diyen Enes, “Şu ana kadar her biri inci tanesi değerinde olan 20 girişime kanatlarımı açtım. Önümüzdeki dönemde en iyi işlere yatırımlarım sürecek. Beni yerimden zıplatacak işlere yatırım yapmaya devam edeceğim” diyor.

SİBEL ATİK [email protected]

Hande Enes, son yılların öne çıkan melek yatırımcılarından biri. Sadece 2 yılda 20 girişime 2 milyon doların üzerinde yatırım yaptı. Kendisini teknoloji girişimlerine yatırım yapan tohum yatırımcısı olarak tanımlayan Enes, “Fikrin hayata geçirildiği safhada yatırım yapıyorum. Fatura kesmemiş iki start up’a da yatırım yaptım ve çok mutluyum” diyor.

Şu ana kadar yaptığı yatırımlarda pişmanlık yaşamadığını da dile getiren Enes, önümüzdeki dönemde yatırımlara devam edecek. “En iyilere yatırım yapmayı sürdüreceğim” derken, değer yaratan bütün işleri takip ettiğinin de altını çiziyor.

Hande Enes ile melek yatırımcılığa nasıl başladığını, start up’lara yaklaşımını ve önümüzdeki dönem planlarını konuştuk:

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? İş hayatınız ve kariyer yolculuğunuz nasıl başladı?
Koç Üniversite’sinde İşletme Bölümü’nü bitirdikten sonra aile şirketinde çalıştım. Engin Group’ta yönetim kurulu üyesiyim. Grubumuz Orta Asya’da faal ve global olma hikayesini daha önceden yakalamış bir şirketiz. Biz göz önünde bir aile olmayı istemedik. Bilinen, göz önündeki şirketlere hammadde desteği veriyoruz. Yüzde 100 pamuktan üretilen ham bezi sunuyoruz. Tekstil sektöründe önemli bir oyuncuyuz ve Orta Asya ülkelerinden elde edilen pamukla üretim yapıyoruz.

Girişimci ekosisteminde yaptığınız seri yatırımlarla öne çıktınız? Melek yatırımcılığa ne zaman ilgi duydunuz?
Bundan 5 yıl önce aile şirketimizde AR-GE ihtiyacımız ortaya çıktı. Girişimci bir aile olarak yeni iş fikirlerine kapı araladık. Kendimize hizmet etsin diye ürettiğimiz ürünün ilgi görmesinin ve değer yaratmanın keyfini yaşadık. Bu noktada da teknolojiye biraz daha yakın durmayı istedik. Bu da yatırım yapmak demekti. Ben de bunun üzerinde düşünmeye, yatırımcıları izlemeye, fonları takip etmeye başladım ve ağları yakın takibe aldım.

Yatırımlarınıza ne zaman ve hangi kanaldan başladınız?
Bir start up’ın, bir girişimin yaşadığı dönüşümün içinde olmak yatırımcı olmayı gerektiriyor. O nedenle Avrupa fonlarına yakın ilgi duydum. Yatırım yapılacak girişimde seçimi başkasının yapmasıyla işe başladım. Öğrenme ortaklığı teknolojiye yakın olmayan insanlara da burada paralarını değerlendirme imkanı sunuyor. O dönemde gözlemci olarak yatırımları izledim. Tohumdan ölçeklenmesini izleme fırsatı yakaladım. Fakat gördüm ki dönüşüm için coğrafi yakınlık şart. Toplantılar yapmak, birlikte ilerlemek aynı coğrafyada olmayı gerektiriyor. O dönem ekosistemdeki birkaç yatırımcıyla tanıştım. İyi kötü örnekleri inceledim. Mesela Emre Kurttepeli ve Hasan Aslanoba gibi isimlerin öğrenilmiş dersler havuzuna girdim. Türkiye’de start up yatırımcı hikayesinde ikisinin de heykeli dikilmeli. Buranın büyük hikaye yaratıcıları oldular. Onlarla konuştum, farkına varmadıkları bir usta- çırak ilişkisi kurdum. Bu öğrendiklerimden kendi yatırım metodumu geliştirdim. İki yıl önce de kendim bizzat yatırım yapmaya başladım.

Şu ana kadar kaç girişime ne kadarlık yatırım yaptınız?
Ben bir teknoloji yatırımcısıyım ve iki yılda 20 girişimciye yatırım yaptım. İyi işlere yatırım yapıyorum. Bütçe yapsaydım, bugün yatırım yaptığım girişim sayısı 20’yi bulmazdı. Ben bütçe ayırmayı bıraktım. Çok iyi iş fikri olursa hayatımdan fedakârlık yaparım.

İçinde bulunduğumuz dönemde start up yatırımcılığını değerlendirir misiniz? Nakidin bu kadar değerlendiği ve finansman sıkıntısının yaşandığı bugünler yatırımcı olarak iştahınızı kaçırdı mı?
Yaptığım yatırımlara bakıp çok fazla olmadı mı diye soranlar oluyor. Ama bana çok gelmiyor. Ben az yatırım yapılan bir döneme denk geldim. Dolayısıyla en iyi iş fikirleri bana geliyor. Beni çok besliyorlar. Akıllı şehirden reklamcılığa kadar birçok sektörde bilgi sahibi oldum.

Yatırımlarınızı aile adına mı yapıyorsunuz?
Bireysel bir yatırımcıyım ama bizim adımıza da yapsana diyenler oluyor. Bendeki dönüşümün sevinci yakınımdaki yatırımcıları da çekti. Ailenin de isteyen isimlerine destek veriyorum.

Yatırım yaparken kriterleriniz neler? Hangi işlere yatırım yapıyor, hangi kriterlerle hareket ediyorsunuz?
Bilginin paradan daha üstün bir sermaye olduğu iş modelinden bahsediyoruz. Benim yatırım kriterim, öncelikle küçük hisse alınması yönünde. Girişimciden çok fazla hisse almamalısınız. Yoksa girişimciyi öldürürsünüz. Bu temettü ve kâr dağıtılan bir yatırım türü değil. Bu nedenle girişimcinin elindeki en büyük motivasyon, elindeki hisse oranı. Dolayısıyla sizin küçük hissedar olarak ortaklık hikayeniz, tavsiye ve tecrübelerinizle kanat germe çizgisinde duracağınız bir model olmalı. Bana gelen iş fikirlerinde, girişimcinin bir yatırım ve iş planı olmasına dikkat ederim. Hangi aşamada hangi ihtiyaç için yatırımı almalıyım, zamanlaması ne olmalı sorularını içeren bir planla hareket ederim.

Yatırım yaptığınız girişimcilerle nasıl bir mesai yürütüyorsunuz?
Haftada ortalama 1,5 saat her bir start up’a mesai harcarım. Onun için bir tanıştırma, toplantı yapma, düşünmedir. Hepsiyle bire bir ilgileniyorum. Start up dünyasında her gün yeni bir şey olur. Bir gün batar bir gün çıkar. Proje biter ama girişimcilerle hikayeniz devam edebilir. Biten projedir. Ben Türkiye’nin inci tanelerine yatırım yaptım. Yaptığım yatırımlarla hayatıma Türkiye ekonomisinin bel kemiği olacak insanları kattım.

Ne ölçekte yatırımlar yapıyorsunuz? Hangi aşamada girişimlere yatırım yapmayı tercih ediyorsunuz?
Tohum yatırımcısıyım. Fikrin hayata geçirildiği safhada yatırım yapıyorum. Normalde iş veya ürün market uyumuyla bir matematiksel ifade teşkil etmeden yatırım yapılmaz. Ben fatura kesmemiş iki start up’a yatırım yaptım ve çok mutluyum. Uzun süre yatırım gerektirecek işlere girilmez ama fatura kesmeye yakın iki start up’a da yatırımcı oldum.

Nasıl gidiyor bu yatırımlar? Yanıldığınız oldu mu?
Henüz yanılmadım. Örneğin yapay zekanın data ile desteklendiği çok niş bir işe yatırım yaptım. Dünyada pazarının olabileceğine inanarak girdim. Çok mutluyum, çünkü ilk faturayı da kestik.

Girişimciler size nasıl ulaşıyor?
Teknoloji yatırımcılığı riski sever. O yüzden ben ekosistemde sözlerine emek verdiğim kişilerin kararlarına değer veriyorum. O nedenle onlara gelen iş fikirlerine bakarım. Mesela sosyal medyada yokum. Sadece LinkedIn’de varım ve buradan yapılan başvurulara da karşı koyamıyorum.

Yakın dönemde çıkmayı düşündüğünüz girişiminiz var mı?
Yurt dışında bir çıkış yaptım. Arama motorunu akıllı hale getiren bir girişimdi ve bu işten çıktım. Bana çok da faydası oldu. Estonya merkezli bir yatırımdı. İki yıllık süreçte sadece o işten çıktım.

Mevcut yatırımlardan çıkış zamanınız var mı?
Erken çıkış yapılan işler ve daha uzun sürede çıkış yapılacak işler var. Bence start up’larda çıkış için bir süre konamaz. Bir fon olsam bunu hesap ederim ama ben kendi paramı idare ettiğim için böyle zorunluluklarım yok.

Şu ana kadar toplamda ne kadarlık bir yatırım yaptınız?
Son iki yılda yaptığım yatırımların toplamı 2 milyon doları geçti. Ama bu iş devam edecek. En iyilere yatırım yapmayı sürdüreceğim. Değer yaratan bütün işleri takip ediyorum. Önümde seçenekler havuzu var ve onlar beni buluyor.

Önümüzdeki süreçte yatırımlarınıza nasıl devam edeceksiniz? Stratejiniz ne olacak?
Bir işe yatırım yapmak için belli kriterlerim var. Yatırım yapacağım işin beni yerimden zıplatması gerekiyor. Ben en iyileri arıyorum. Bugüne kadar da en iyilere yatırım yaptım.

Yurt dışında da fırsat arayışınız var mı?
Coğrafi olarak farklı pazarlara açılıyorum. Fakat açılacağım pazarlarda benim rolümü oynayacak melekleri arıyorum. Belki de Engin Group’un yer aldığı ülkelerde bu heves ve ruhu taşıyan ilk isimlerden olacağız.

“İYİ BİR TAKIM OYUNUMUZ VAR”
MÜTHİŞ SİNERJİ Yatırımcı arzu ve hayalleriyle, girişimcinin emeği arasında optimum çizgiyi çizendir. Bizim iyi bir takım oyunumuz var. Herkesin saygıyı ve sevgiyi bir arada yürüttüğü müthiş bir sinerji söz konusu. Sanayici olarak o kadar çok fatura kestim ki ama yatırımcı olarak bir girişimin yurt dışında kestiği ilk döviz bazlı faturanın sevincini size anlatamam. Ben sevinci ve hüznü yansıtan ama her şeye rağmen haddini bilen bir ilişki kuruyorum.

EGO İLE ÖZGÜVEN Bir de yatırımcının ilişkileri önemli. Kurumsal yatırımcı uluslararası ilişkilerini de işin içine katabilecek güçte olmalı. Yatırımcının çok tatlı bir imajı yok. Sömürücü tipolojisinin bana yansıtılmıyor olmasının keyfini yaşıyorum. Girişimcinin yatırımcıdan para dışında alabileceği o kadar çok şey var ki. Ego ile özgüveni karıştırmamalarını tavsiye ediyorum. Hepimiz farklı becerilerdeyiz, tecrübelerimizle zayıf ve güçlü olduğumuz noktalar var. Güçlü olduğumuz noktalarda elimizi uzatabilecek bir ilişki türü bu.

“SERİ YATIRIMCI DEĞİLİM”
Ailem mütevazı olmam gerektiğini bana öğretti. Fakat şunu söylemeden geçemeyeceğim ben teknoloji yatırımcılığını tahminimden daha hızlı öğrendim. Bu açıdan bana atfedilen seri yatırımcı ifadesini de kabul etmiyorum. Seri yatırımcı değilim. Matematiksel hesaplarla belli kriterler üzerinde karar vererek ilerliyorum. Bu farklı bir finans türü. Alıştığınız gibi EBITDA bazlı bir finansman değil. Kendimi bireysel teknoloji yatırımcısı olarak tarif ediyorum.

“DÜŞÜNCE YAPIMI DEĞİŞTİRİYORUM”
RAKAMLARI OKUMAK İş aslında rakamları okumaya dayanıyor. Geleneksel işimizde bugünün rakamlarını değerlendirip ona göre kararlar veriyoruz. Tohum yatırımcısı olarak ise gelecekte oluşabilecek rakamları tahmin etme becerisi elde etmeye çalışıyoruz. Ben bu dönüşümün mikro ölçekte temsilcisiyim.

“BU RİSKİ ALIN” Dönüşümü kendi hayatımda yaşıyorum. Düşünce yapımı değiştiriyorum. Yatırım yapmamış olmasaydım bu dönüşümü yaşamamış olacaktım. O nedenle iş dünyasındaki dostlarıma “Gelin, yatırım yapın, bu riski alın” diyorum. Exit yapmayı bir fayda olarak görmeyin. Kendi içindeki değişim, dönüşümü bir ön düzeltme ve kazanç olarak alın. Bu nedenle iş dünyasındaki arkadaşlarımı yatırıma davet ediyorum.