Girişimci ve mentor

Genç bir girişimcinin yıllar gerektiren birikime hızla ulaşması, tabii ki mümkün değil. Bunun çözümü, bu birikime sahip mentorlarla çalışmaktan geçer.

Girişimcilik hareketi büyümeye devam ediyor. Etkinlikler, yarışmalar, inkübasyon merkezleri derken devlet destekleri, özel yatırımcılar ve sonunda girişim sayıları da yavaş yavaş artmaya başladı. Bu artışla birlikte girişimcilik ekosisteminde üniversite ve kamu gibi oyuncular güçlendi, erken seviye odaklı vakıf ve dernekler gibi oyuncular da oyuna dahil oldu.

Gelişen bu desteklerle birlikte girişimci adayları, kendilerine ofis de bulsa, para da bulsa bu imkanları kullanıp işlerini başarıya götürmekte hala zorlanıyor. Çünkü bu kısıtlı kaynakları etkin kullanmayı sağlayacak, süreçleri hızlandıracak pazar bilgisine, tecrübeye ve çevreye ulaşamıyorlar.

Başarılı hızlandırma programlarının ortak özelliği de mentorluk odaklı olmalarıdır.

Genç bir girişimcinin tüm bu yıllar gerektiren birikime hızla ulaşması tabii ki mümkün değil. Bunun çözümü, bu birikime sahip mentorlarla çalışmak. Silikon Vadisi’nin başarısını sağlayan önemli parçalardan biri, genç girişimcilerin aynı yoldan geçmiş tecrübeli girişimcilere ulaşabilmesi ve onlardan mentorluk alabilmeleridir. Özyeğin Üniversitesi Girişim Fabrikası’nda bizim uyguladığımız gibi başarılı hızlandırma programlarının ortak özelliği de mentorluk odaklı olmalarıdır.

Ülkemizde bu konunun çalışmamasının temel nedeni, yeni tarz girişimcilikle başarılara ulaşmış ve bunu birkaç kere tekrarlamış seri girişimci emeklilerimizin Türkiye’de olmamasıdır. Olan az sayıda seri girişimcimiz ise hala girişimci oldukları için mentorluğa yeterli zamanları yok ve topluma geri vermeye yeteri kadar konsantre değiller. Bu nedenle oluşan boşluğu, girişimciliğin yakınından geçmiş ama bu süreci tam tecrübe edememiş danışman ya da eğitmenler kapatmaya çalışıyor.

Ama danışmanlık modeliyle mentorluk arasında ciddi temel farklılıklar var. Danışmanlar, belli bir konuda uzmanlığa sahip ve o konuda olan problemleri gelip çözen kişilerdir. Diğer yandan danışmanlar, karşısındakini geliştirmeye, kendine yetecek hala getirmeye odaklı değildir. Mentorlar ise girişimci ile aynı yoldan geçtiği için daha net ve girişimcilik kaslarını geliştirecek şekilde rehberlik yapmaktadır. Ortak kurucusu olduğum ilk girişimim Climateminder’da ilk mentorumuz Airties ve Maxim Integrated’in kurucu ortağı rahmetli Ziya Boyacıgiller’di. Ziya Abi yaşadığımız her problemin doğru nedenlerini kendi kendimize keşfetmemiz için bize sorular sorar, daha sonra da çözümü geliştirmemiz için bize pratik araçları öğretirdi. Böylece benzer zorluklarda tekrar ona ihtiyaç duymadan çözümü geliştirirdik. Kullandığı yöntemler dışında kendisi ‘Neden doğru mentordu’ sorusunu sorduğumda cevabı basitti. Kendisi hayatının yaklaşık 30 yılını girişmeye, yaklaşık 15 yılını da girişimcilerle çalışmaya adamış ender bulunan tecrübe hazinesiydi. Ve para kazanma amacından daha çok topluma geri verme motivasyonu ile gençlere yardım ediyordu. Türkiye’de eksik olduğunu belirttiğim girişimci emeklileri, bu tarz mentorlardır.

Mentorluk zor bir kavram. Hem mentor seçmek hem de mentor olmak. Son olarak değinmek istediğim bir nokta ise bana çok gelen “Mentorları bize destek olmaya nasıl motive ederiz” sorusudur. Mentorlarınızın başarılı ve ekonomik olarak iyi durumda olan kişiler olduğu düşünüldüğünde onları iyi ücret vererek motive etmeniz mümkün değildir. Onların motivasyonu başarıya ortak olmaktır. Bunun arkasında “Ben de varım” demektir. Bu nedenle en çok tutku ve başarma arzunuzla onları motive edebilirsiniz.

Onlara değer verdiğinizi göstermek için şirketinizden hisse opsiyonu da sunabilirsiniz. Dünyada bu opsiyonlar, şirketlerin potansiyeline göre yüzde 0,5-3 arasında değişmektedir.

Anlaşılacağı üzere mentor seçmek, mentorluk sürecinden verim almak, mentor olmak ve aradaki ilişkiyi korumak düşünüldüğü kadar kolay değildir. Her işte olduğu gibi üzerine düşünmek ve emek harcamak gereklidir. Girişimcinin unutmaması gereken, işin onun işi olduğudur. Ne mentoru ne de melek yatırımcısı onun adına hiçbir şeyi yapmaz ve hayatlarındaki birinci öncelikleri bu iş olmaz. Onları çalıştırmak, motive etmek ve verim almak girişimcinin görevidir.

Daha iyi mentor olmak
Mentorun daha iyi mentor olması için dikkat etmesi gereken bazı noktaları da aşağıdaki gibi özetleyebiliriz. 1- Öncelikle işin kendi işleri değil girişimcinin işi olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle sonunda seçim hakkı girişimcinindir.

2- Mentorun ilk amacı, iş modelini kritik etmek ve modelde neyin doğru neyin yanlış olduğunu söylemek değildir. Esas amacı, modeldeki en kritik varsayımları belirlemeye destek olmak ve bu varsayımları nasıl test edip doğrulatacağını öğretmektir. Bir kurucu için olmazsa olmaz kası (test ederek öğrenme) geliştirmesine yardım etmektir.

3- Öneri verirken karşısındakinin sınırlı kaynakları ve imkanları göz önüne alınarak fikir verilmelidir.

4- Eğer girişimin içinde bulunduğu pazardan değilse “bana göre” ile başlayan cümlelerle fikir verilmeli, durumun doğru anlaşılması için ilgili pazara hakimiyeti olan birine yönlendirilmelidir. Çünkü mentorun temel desteklerinden biri de çevre sağlamaktır.

GİRİŞİMCİLİK DÜNYASI ETKİNLİKLERİ
Önümüzde dünya genelinde 142 ülkede aynı anda kutlanan Global Girişimcilik Haftası bulunuyor.
17-23 Kasım tarihleri arasında gerçekleşen hafta yerel, ulusal ve küresel etkinliklerle gençleri yenilikçilik potansiyellerini keşfetmeye ve girişimciliği kariyer seçeneği olarak değerlendirmeye teşvik ediyor. Tüm etkinlikler http://tr.gew.co/tr adresinden takip edilebilir.

GİRİŞİMCİNİN MENTOR STRATEJİSİ
Girişimcinin mentor konusundaki stratejisinin ve çalışma disiplininin nasıl olması gerektiğini kısaca özetlemek istiyorum.

1- Öncelikle kendisine bulunduğu alanda başarılı ve mümkünse bir de başarısız girişim yapmış ve paylaşmaya motivasyonu olan bir mentor bulmalıdır.
2- Diğer yandan önündeki teknik zorlukları tespit edip o konularda uzman, profesyonel şirketlerde yönetici, teknik mentorlar belirlemelidir.
3- Mentorlarıyla ile ayda 1-2 bir ya da iki görüşme sıklığında buluşmaya gayret etmelidir.
4- Mentoruna duyulan saygı nedeniyle bir önceki görüşmede karar verilen aksiyonların da sonuçlarını hazırlamış olarak görüşmeye gitmelidir.
5- Tartışılacak her konu için alternatif çözümleri, her çözümün artısı ve eksisi önceden düşünülüp hazırlıklı gidilmelidir.

Kitap tavsiyeleri
* Startup Communities-Brad Feld: Girişimciliğin bölgesel gelişmesi için nelerin, nasıl yapılması gerektiğini net anlatan bir kaynak.

* The Alliance- Reid Hoffman: LinkedIn’in kurucusunun yayınladığı en güncel kitabı. Dünyadaki alışkanlık ve davranış değişimleri sonrası yetenekli çalışanla işveren arasında nasıl bağ kurulacağını anlatıyor.