“UMUT” 2020’DE

Aslında 2019’da başarılı exit’ler gerçekleşti ve bu da ekosisteme umut verdi. Ancak yatırımlar azaldı. Start up’lar da rotayı sınır ötesine çevirdi. Pazaryeri, SaaS, yapay zeka, IoT, fintek alanlarındaki girişimler yükselişini sürdürdü. Fonlar cephesinde ise birçok gelişme var. En önemlisi, 2019’da bir türlü toplanamayan fonlar 2020’ye hazır. Kitlesel fonlama tebliği yayınlandı. TÜBİTAK’ın 1514’ü son aşamada… Ve Revo Capital, 212 VC gibi önemli fonlar, ikinci fonunu tamamlamak üzere. Özetle start up ekosistemi 2020’ye büyük umutlarla giriyor.

Özlem Aydın Ayvacı [email protected]

2019’un ilk 6 ayındaki iyzico, Foriba, Paraşüt exit’leri start up ekosistemine moral verdi. Ancak yıl, yatırım anlamında tatsız geçiyor. İlk 9 aylık veriler de oldukça kötü. Birçok fonun, ikinci fonunu kurmasının gecikmesi, 1514 Girişim Sermayesi Destekleme Programı’yla kurulacak fonların bir türlü devreye alınamaması, Seri A ve üstü yatırımları azalttı. Bu da yatırımların yüzde 95’inin 1 milyon doların altında gerçekleşmesine neden oldu. Sonuçta 2019’un ilk 9 ayında 43 start up’a sadece 13,9 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Bu rakam, geçen yılın tamamında 100 girişime 58,9 milyon dolar, 2017’de ise 172 girişime 111,8 milyon dolardı. İçinde bulunduğumuz 4’üncü çeyrekte hem büyük yatırım turlarıyla ilgili gelişmeler oldu hem 1514 ile kurulacak fonlarda sona gelindi.

Ekosistemde herkes 2020’nin 2019’a göre start up ekosistemi için çok daha parlak göründüğü konusunda hemfikir…

MORAL VEREN EXIT’LER
Aslında Türkiye’de, start up ekosisteminde son yıllarda çok önemli gelişmeler yaşandı.

2019’un ilk 9 ayında Türkiye’deki girişimlere yapılan yatırım miktarı 13,9 milyon dolar oldu. Yatırımlar bir önceki yıla göre önemli düşüş gösterse de ilk melek yatırım ağının 2010, ilk girişim sermayesinin 2012’de kurulması ve 2009’da Türkiye’de yalnızca 5 girişimin toplamda 1,65 milyon dolar tohum yatırım alması, bugünlere hızlı bir ivmeyle ulaşıldığının ve giderek de iyileşeceğinin kanıtı. Üstelik Türkiye’deki start up ekosisteminin geleceğine dair 2018 ve 2019’da çok umut veren exit’ler hayata geçti. Geçtiğimiz yıl Avrupa’da gerçekleşen en büyük 10 exit içinde iki Türk girişiminden Trendyol 728 milyon dolar, Gram Games 250 milyon dolarlık exit rakamlarıyla yer aldı. 2019’un başından itibaren de OpsGenie 295 milyon dolar, Foriba 75 milyon dolar, Paraşüt 15 milyon dolar ve iyzico 165 milyon dolarlık exit’lerle önemli başarı hikayelerine imza attı. İdacapital Kurucu Ortağı Cem Baytok, 2019’da erken aşama yatırım sayısının yüzde 80 azalmasına rağmen piyasaya yeni yatırımcıların girmeye başladığına dikkat çekiyor ve umut veren gelişmeleri şöyle anlatıyor: “Bunlar yeni kurumsal yatırımcılar ve yeni aile ofisleri. Her ne kadar yatırıma aktardıkları kaynaklar görece düşük bile olsa zaten sığ olan piyasada fark edilir bir etki yarattılar. Yatırım alan proje sayısı azalsa dahi kalite ve potansiyel açısından gelişmelerin olumlu olduğunu gözlemliyoruz. Bu da yatırım yapan yatırımcılar için iyi haber. En iyi getiriler, bu dönemdeki yatırımlardan çıkacak.”

FONLAR TOPLANIYOR
Her ne kadar şu an ekosistem durgun ve yatırım iştahı kapalı görünse de önümüzdeki yılın çok hareketli olması bekleniyor. Hem fonların, ikinci fonlarının tamamlanmış ve yatırıma açık olması hem TÜBİTAK bazlı fonların hazır olduğu göz önüne alındığında 2020’nin start up’lar için hareketli geçeceği tahmin ediliyor. Paymes Kurucu Ortağı Sabrican Zaim, “Yeni yayımlanan kitlesel fonlama tebliği ve TÜBİTAK’ın 1514 programını 2020 için bir ışık olarak görüyoruz. Yatırımların yolu açılacak. Özellikle kitlesel fonlamayla girişimcilerin önemli yatırım rakamlarına ulaşacağını düşünüyoruz” diyor.

Revo Capital, ilk etabını yıl sonuna kadar devreye almayı planladığı toplam 90 milyon Euro’luk ikinci fon için çalışmalarını hızla sürdürüyor. Revo Capital Yönetici Ortağı Cenk Bayrakdar, “KOBİ’lerin ekonominin belkemiğini oluşturduğu Türkiye’de B2B bulut teknolojilerinin geleceğine inanıyoruz. İlk fonda bu kapsamda yatırım yaptığımız Foriba ve Paraşüt’teki başarılı çıkış süreçlerimiz bu inancımızı destekliyor. Yeni fonda yine bu alanda girişimleri desteklemeyi sürdüreceğiz” diye konuşuyor. Bayrakdar, ayrıca 2020’ye dair öngörüsünü şöyle paylaşıyor: “Üç-altı ay içinde daha yüksek tutarlı seri A/ B yatırımlarının geleceğine inanıyorum. Ekosistemin ilerleyebilmesi için zincirin bu halkalarının tıkanmaması son derece önemli.”

Serkan Ünsal
Serkan Ünsal

YATIRIM ALANLAR
Startups.watch verilerine göre 2019’un ilk 3 çeyreğinde yatırım alan ve öne çıkan start up’lara baktığımızda en çok yatırım alan ilk 5 alan şöyle sıralanıyor: Pazaryeri, SaaS, düğün/etkinlik, robotik, yapay zeka ve fintek. Yatırım alan start up’lar arasındaysa Adalet Hanım, Mutlubiev, Armut, Bankalarım, Reengen, Kondukto, Dugunbuketi.com, Engelsiz Çeviri, Kahvegibikahve.com, Manibux, Kronnika, Twin, Tam Entegre, Userguiding ve Klon Biyotek’i görüyoruz.

Startups.watch Kurucusu Serkan Ünsal, yatırım alan start up’lara dair yorumlarını şöyle dile getiriyor: “2019’da tür olarak değil ama tutar olarak bir seçme söz konusuydu. Yine fintek başta olmak üzere birçok alana yatırım yapıldı, fakat yatırım tutarları 1 milyon doların altında kaldı. Bundaki en büyük sebep 1 milyon dolar üstü yatırım yapacak fon sayısının bir elin parmaklarını geçmeyecek derecede azalmış olması. En çok girişim yapay zeka, fintek, oyun, SaaS ve pazaryeri alanlarında hayata geçiyor. Bu alanları ise içerik, eğitim, gıda ve sağlık girişimleri takip ediyor. Adet olarak bu yıl en çok yatırımı fintek, yapay zeka, SaaS, pazaryeri alanları aldı. Bu alanlarda hem pazarda büyük boşluklar var hem büyük oyuncular bu alanlardaki girişimlerle iş birliği, satın alma konularına oldukça sıcak bakıyor. Bu nedenle bu alanlara daha çok yatırım yapılıyor.”

RADARDA KİMLER VAR?
2020 yılında özellikle B2B ve hızlı büyüyen her girişim yatırımcıların radarında olacak. Serkan Ünsal, özellikle üyelik bazlı gelir modeli olan girişimlerin ilgi gördüğünü söylüyor ve “KolayİK, Mutlubiev gibi artık scale up aşamasına geçmiş girişimler en parlaklar olarak karşımıza çıkıyor” diyor. FPlus Ventures Kurucusu Ahu Serter, yılın e-ticaret start up’ı seçilen Tutumluanne gibi girişimlerin hem davranış değişikliği yaratarak sektörü büyüttüğünü hem paylaşım ekonomisinin büyümesini desteklediği hem de performansı iyi giden start up’larla birlikte ikinci ve üçüncü turlarını topladıklarını söylüyor. Serter, “Özellikle VC’ler sayesinde her büyüme ve yeni yatırımla onlara ilgi büyüyor” diyor. Türkiye’de ağırlıklı olarak yapay zeka, nesnelerin interneti ve fintek alanlarında bir yoğunlaşma olduğuna dikkat çeken Serter, “Blockchain çok konuşuldu ama blockchain’e yatırım neredeyse hiç olmadı. Bu çok ilginç” diye ekliyor.

Core Strateji’den İhsan Elgin, son dönemlerde Martı gibi mikromobilite girişimlerinin öne çıktığını söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Almanya merkezli Flash (Circ) ve ABD merkezli Lime girişimlerinin de Türkiye’de hizmet vermeye hazırlandıklarını duyurmalarıyla bu alanda hareketlilik yaşanmaya başladı. Bir başka yerli girişim olan Etku yine mikromobilite alanında elektrikli scooter ve bisiklet kiralama uygulamasıyla geçtiğimiz aylarda hizmet vermeye başladı.”

GLOBAL DİYENLER
2019’da globali hedefleyen start up’lara yatırımcı ilgisinin arttığı bir diğer gerçek. Startupfon Kurucu Ortağı Gülsüm Çıracı, son bir yılın hem girişimciler hem yatırımcılar için zor geçtiğini belirtiyor ve bu zor yılda yatırımcıların değerlendirme kriterlerinde global pazarı hedefleyenlerin öne çıktığını dile getiriyor. Çıracı, “Bu sadece yatırımcılar değil aynı zamanda girişimciler için de geçerli. Girişimciler yerel ekonomik dalgalanmalardan etkilenmemek için erken dönemlerde global pazarı hedeflemeye başladı” diyor.

Commencis Kurucu Ortağı Fırat İşbecer, Çıracı’yla aynı fikirde. İşbecer, “Sürdürülebilir olması muhtemel girişimler daha fazla yatırım alıyor. İhracat odaklı, global vizyonlu, yurt dışına yüzünü dönmüş start up’lar yatırımda öncelikli” diye konuşuyor.

Galata Business Angels Yönetici Direktörü Ata Uzunhasan, 2019’un zorlu ortamının global girişimcileri öne çıkardığını düşünüyor. Uzunhasan, şöyle anlatıyor:

“2019 yılı yatırım açısından 2017 ve 2018’i aratsa da yeni bir girişimci profilinin doğmasını sağladı: Global girişimciler. Artık daha çok girişimcimiz, ilk günden globali düşünüyor ve Türkiye’deki iş gücünün görece ucuz olmasını fırsata çeviriyor. Önümüzdeki 5 yıllık dönemde, bahsettiğim girişimlerin uluslararası VC’lerin dikkatini çekeceğini düşünüyorum. ” Şirket Ortağım Kurucu Ortağı Mehmet Buldurgan, aynı konunun altını çiziyor ve “Girişimci tarafında birbirine benzer girişimleri çok fazla görüyoruz. Türkiye’nin ihtiyacı olan ihracata ve dış pazarlara dönük donanım ve içinde gömülü yazılım bulunan girişimlerin geleceği çok parlakken gençlerimiz sadece yazılım girişimlerine yoğunlaşmış durumda” diyor.

ÇIKIŞ HIZI YAVAŞLADI MI?
Peki Türkiye’nin start up çıkarma hızı yavaşladı mı? Core Strateji Kurucusu İhsan Elgin, “2018, verilerini incelediğimizde farklı alanlardan 400’den fazla start up’ın kurulduğunu gözlemlerken 2019’un ilk 9 ayında yaklaşık 100 start up’ın kurulması start up çıkış hızının yavaşladığını gösteriyor” diyor.

Namık Kural
Namık Kural

StartersHub Yönetici Direktörü Arda Aşkın, bu yıl yeni Türk girişim sayısının geçen yıllara göre epey azaldığına dikkat çekiyor. Gerekçesini şöyle açıklıyor: “Gerek ülkemizin bulunduğu ekonomik durumdan gerek yatırımcıların yeterli fon sağlayamamasından ötürü daha az sayıda girişim ortaya çıktı.” TR Angels’tan Namık Kural, Türkiye’de start up çıkarma hızının yavaş olduğu görüşünde ve şunları anlatıyor:

“Yaygınlaştıkça, gelişecek bir ekosistemden bahsediyoruz. Gerçekten inanarak, gönül vererek, doğru zaman ve bütçe ayırarak yönetilen kuluçka merkezi çok az. Üniversiteler, kurumlar, bankalar reklam niyetine, yasak savar gibi kotarmaya çalışıyor. Girişim çoğalsa dahi kalitesi yükselemiyor.” Taşeron Bankası Kurucu Ortağı Emrah İnanç, doğru yolda olunduğunu şöyle anlatıyor: “İlkokul düzeyinde robotik kodlama derslerinin olduğu bir dönem yaşıyoruz. Artık üretmek isteyen ve sayısı hiç de az olmayan bir kitle oluşuyor. Bunlardan teknik bilgi ve becerileri olanlar 3D, yapay zeka gibi projelere yönelirken bazı girişimcilerse fintek ve pazaryeri fikirlerine yoğunlaşıyor. Önümüzdeki yıllarda geçtiğimiz yıllara oranla çok daha fazla girişimle tanışacağız.”

NEVZAT AYDIN
NEVZAT AYDIN

NEVZAT AYDIN YEMEKSEPETİ CEO’SU
KİMLERİN YOLU AÇIK?
“İŞ MODELİ ÖNEMLİ”
Türkiye’nin genç nüfusunun ve pazar dinamiklerinin dijitalleşmenin önünü açtığı bir dönemde, piyasa koşulları ne olursa olsun tüketiciye maksimum fayda sağlayan, ‘Bu olmadan önce ne yapıyormuşuz’ dedirtecek bir iş modelinin yolu her zaman açık. Geçtiğimiz yıllara göre start up’ların gelişmesi yönünde büyük yol kat etmiş olsak da halen dünyanın hızına yetişebilmiş değiliz. Unutmamak lazım ki bu bir ekosistem ve tüm parçalarının doğru, uyumlu çalışması lazım.

“STRATEJİK YATIRIMCI ARTMALI”
Girişimlerin artması için de yatırımın artması lazım. Bilinçli ve doğru yatırımcı profili Türkiye’de yeni yeni gelişiyor. Ancak yine de ekosistemimizin en büyük kısır döngü sebebi yeterince exit olmaması. Doğru çıkış stratejisiyle yeterince fon ve sermaye olursa ekosistem çok daha hızlı büyüyecek. Çıkış anlamında daha çok stratejik yatırımcıyı veya daha çok uluslararası yatırımcıyı Türkiye’ye çekmemiz, eğer çekemiyorsak Türkiye içinde bu projelerin exit yapacağı finansal ortamı hazırlamamız gerekiyor.

ALİ KARABEY
ALİ KARABEY

ALİ KARABEY 212 VC KURUCU ORTAĞI
“İKİNCİ FONU KURDUK”
“ÜZÜLMÜYORUZ”
Yatırımlar anlamında bu yıl ilk üç çeyrekte geçen yılki rakamın yarısına bile ulaşamamış olmak bizi üzeceğine, hala burada bir potansiyel olduğunu gösterdiği için sevindiriyor. 212 olarak aynı bölgeyi hedefleyerek ikinci fonunu kuran ilk girişim sermayesiyiz.

“POTANSİYEL KANITLANDI” Avrupa’da 2018’den itibaren exit eden şirketlere baktığımızda ilk 10’da Türk girişimlerini görüyoruz. Bu şirketler arasında Trendyol, GramGames, OpsGenie ve portföy şirketlerimizden iyzico var. Bu da Türkiye’deki girişimlerin exit etme potansiyelini kanıtlıyor. Yani Türk girişimleri başarıya ulaşıyor, emeklerimiz karşılığını alıyor.

“AKTİF FON SAYISI AZ” Daha çok yatırımcının bu potansiyeli görüp yatırımlarına devam etmesi gerek ki başarı aynı şekilde meyve vermeye devam edebilsin. Hazine’nin onayladığı 5 fonla birlikte sayı artsa da aktif fon sayısı hala çok az. Türkiye’de kişi başı düşen yatırım miktarı 0,75 Euro. Ülkedeki potansiyelin ortaya çıkabilmesi için gelen yatırımın artması şart.

BÜLENT BANKACI
BÜLENT BANKACI

BÜLENT BANKACI SABANCI ÜNİVERSİTESİ INOVENT GENEL MÜDÜRÜ
“AKILLI PARA YATIRIMCILARI ÖNE ÇIKIYOR”
“DURGUNLUK VAR”
Gençler girişimciliğe inanmış durumda. Üniversiteler, kurumlar, grup şirketleri, bu alanda ciddi çalışmalara önderlik ediyor, kamu teşvikleri devam ediyor. 2019’da yatırımların azalmasına bağlı olarak bir durgunluk söz konusu.

“ÖLÜM VADİSİNİ AŞARKEN” Özellikle erken aşama yatırım miktarında düşüş söz konusu. Bu durum, yeni girişimlerin ölüm vadisini aşma sürecindeki sermaye gereksinimleri için kamu hibe programlarına yoğunlaşmasına neden oluyor. Dünya çapında Türk markalarının oluşabilmesi için tüm özel ve kamu kurumlarının bürokrasiden arındırılmış süreçlerle eş güdüm içinde seçilmiş hedeflere yönelik hareket etmesi gerektiğine inanıyorum.

“YATIRIMCILAR DAHA SEÇİCİ” Aynı zamanda yatırımcılar, son 2-3 yılda daha seçici davranıyor. Eskiden seri yatırımcı daha fazlaydı, şimdi ise ‘akıllı para yatırımcısı’ daha öne çıkmaya başladı. Son dönemde finansal teknolojiler, yapay zeka ve sağlık teknolojileri alanlarında daha yoğun yatırım yapılıyor.

GÜROL ÜZENÇ
GÜROL ÜZENÇ

GÜROL ÜZENÇ TEKNOPARK İSTANBUL KULUÇKA MERKEZİ YÖNETİCİSİ
“8-9 YIL ÖNCESİNE DÖNDÜK”
YATIRIMLAR ARTAR MI?
2017’de yakaladığımız hareketliliği, son 2 yılda yitirdik ve neredeyse 8-9 yıl önceki hacme geri döndük. 2020 yılından ümitlerimiz büyük. Hazine ve TÜBİTAK’ın da teşvikleriyle pek çok fonun kurulumu gerçekleşiyor. Bu sayede özel sermayenin fonlara kaynak aktarmasının da önü açılacak. Yabancı yatırımcılarla daha sağlıklı ve organik bağlarla nasıl iletişim halinde olacağımızı keşfetmemiz gerek. Ayrıca Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği de geçtiğimiz hafta yayınlandı. Bu da girişimcilik ekosistemi için finansal kaynak çeşitlenmesine katkı sağlayacak ve hacmi genişletecek.

KİMLER ÖNCELİKLİ?
Pasta küçülüyor, girişim sayısı artıyor ve tabii ki en az risk taşıyan, çabuk dönüş sağlayabilecek girişimler yatırıma daha rahat kavuşuyor. Yatırımcının önünde yatırım yapabileceği geniş bir portföy, girişimcinin ise önünde az bir seçenek var. Girişimcinin yatırımcı karşısında şımarma lüksü olmayabiliyor. Yatırımcı da haklı olarak ölçeklenebilir, büyüme trendi içinde olan, tekrarlanabilir gelir üreten, iyi gelir modeline sahip girişimcilere öncelik veriyor.

Yorum yapın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.