Rekor başvuru

Start up ekosistemi çığ gibi büyüyor. Bunu melek yatırımcılara, yatırım ağlarına ve fonlara gelen girişimci başvurularından da görüyoruz. Araştırmamıza katılan 20 yatırım ağı ve fona, 2018’de 134 bin başvuru geldi. Benzer yoğunluk melek yatırımcılarda da izleniyor. Sadece Nevzat Aydın’a geçen yıl gelen başvuru sayısı 1.000 civarında. Girişimcilerin bu ilgisinin arkasında artan finansman ihtiyacı ile mentorluk ve network arayışı yatıyor.

Ayçe Tarcan Aksakal [email protected]

Son 10 yılda 150 bin girişime ortak olan Etohum, 2018’de 8 bini Türkiye’den olmak üzere toplam 105 binin üzerinde start up’tan başvuru aldı. “İlk 10 yılımızda aldığımız toplam başvuru sayısını son 1 yılda aldık” diyen Etohum’un kurucusu Burak Büyükdemir, 2018’de kendilerine gelen start up başvurularında ciddi artış yaşandığını belirtiyor. Start up ekosistemindeki melek yatırım ağları ve bireysel yatırımcılar da son dönemde girişimcilerden çok sayıda başvuru alıyor. 500 Startups İstanbul’un yönetici ortağı Rina Onur, 2018’de yaklaşık 2 bin start up’tan başvuru aldıklarını, bunların 6’sına yatırım yaptıklarını belirtiyor. Onur, “Kapımızı en çok yapay zeka, büyük veri ve makine öğrenme alanlarında çalışan start up’lar çalıyor” diyor. Start up’lardan çok sayıda başvuru alanlar arasında Tarvenn, Galata Business Angels (GBA) gibi melek yatırım ağları da var. Geçen yıl GBA 800 girişimciden başvuru alırken Tarvenn’e yapılan başvuru sayısı 19 bini geçti. Bireysel melek yatırımcıların da aldıkları başvurular bini geçiyor. Bugüne kadar 30 start up’a 16 milyon dolar yatırım yapan Yemeksepeti’nin kurucusu ve CEO’su Nevzat Aydın 2018’de binin üzerinde start up’ın kapısını çaldığını anlatıyor.

NEDEN ARTIYOR?
Son dönemde, melek yatırımcılarla girişim sermayesi fonları (VC) start up’lardan çok sayıda başvuru almaya başladı. Bu duruma start up’ların finansal ihtiyaçları kadar daha fazla kişinin girişim kurmaya yönelmesi de neden oluyor.

Geçen yıl 11 start up’a yatırım yapan melek yatırımcı Hande Enes, 2018’de yurt içi ve yurt dışından pek çok start up’tan yatırım için başvuru aldığını ve ilk kez yoğun ilgiden dolayı e-postalarını yanıtlamayacak hale geldiğini söylüyor. Enes’e göre bu değişimin en önemli nedeni, bireylerin start up girişimciliği konusunda daha cesur hale gelmesi.

Tarvenn Ventures CEO’su Mustafa Kopuk, eskiye göre başvuru yapan girişimcilerin arttığını belirterek bunun ana nedeninin girişimciliğe verilen önem ve destek olduğunu ifade ediyor. Kopuk, “Türkiye’de kendi girişimini kurmak ve hayallerini gerçeğe dönüştürmek isteyen insanların sayısı artıyor” diyor.

Boğaziçi Ventures Yönetim Kurulu Başkanı Barış Özistek, eskiye göre start up’ların başvurusunda artış yaşandığını dile getiriyor, bunu teknoloji girişimciliğinin gittikçe tabana yayılmasına bağlıyor. Özistek’e göre Türkiye’de gençlerin yanı sıra 30 yaş üzerindeki girişimci potansiyelinin yüksek olması melek yatırım ağlarına olan ilgiyi artırıyor.

EN BÜYÜK SIKINTI
Melek yatırımcıların kapısını çalan start up’ların en önemli motivasyonu finansman yani para bulma ihtiyacı oluyor. Bunu iş birlikleri, müşteri edinme adına networking talepleri ve devamında yurt dışındaki yatırımcı ağlarıyla tanıştırma istekleri izliyor.

500 Startups İstanbul Yönetici Ortağı Rina Onur, kendisine yatırım için başvuran start up’ların en önemli ihtiyacının finansman olduğunu söylüyor. “Yatırım adedimiz ve yatırım yapma hızımız arttıkça start up’lardan daha fazla başvuru alıyoruz” diyor.

Revo Capital Yönetici Ortağı Arın Özkula, start up’ların kendilerine en çok yatırım ve büyüme için destek istemeye geldiklerini ifade ediyor.

İleri teknoloji start up’larına odaklanan Proline Ventures’ın direktörü Hakan Metin Akgün de start up’ların ekonomik ihtiyaçlarının melek yatırımcılara ve melek yatırım ağlarına yapılan başvuru sayısını artırdığını dile getiriyor. Akgün, “Bugün start up’ların pek çoğu aklın paranın önüne geçtiği ‘smart money’ yani akıllı para modelini benimsemeye başladı. Start up’lar kendilerini doğru networklerle büyütebilecek, doğru pazarlara açabilecek ve satış yapmalarına aracılık edebilecek yatırımcılarla iş birliği yapmaya son derece önem veriyor” diyor.

NETWORK İHTİYACI FAZLA
Akgün’ün de belirttiği gibi start up’ların yatırım ve finansman ihtiyacından sonra melek yatırımcı ve fonların kapısını çalmasının en önemli nedeni network ihtiyacı oluyor. Bugüne kadar 12 önemli start up’a yatırım yapan melek yatırımcı Uğur Çırak, start up’ların öncelikle parasal ihtiyaç için geldiklerini, ancak kendileriyle aynı frekansta, paranın yanında mentorluk, network desteği de verebilecek yatırımcılara daha fazla yakınlaşıp ilgi gösterdiğini söylüyor.

Kurduğu platformda melek yatırım ağlarıyla start up’ları buluşturan StartupMarket.co’nun kurucu ortağı ve CEO’su Serkan Bağçe, start up’ların başvurularının yüzde 50’sinden fazlasını melek yatırım ağlarına yaptığını, bunun temel nedeninin de para değil network ihtiyacı olduğunu belirtiyor.

Bağçe, “Start up’ların bekledikleri sadece para değil, daha çok network ve deneyim arıyorlar. Kimle kol kola daha başarılı olabileceklerinin hesabını yapıyorlar” diyor. Etohum’un kurucusu Burak Büyükdemir, start up’ların melek yatırımcıların kapısını çalmasının en önemli nedeninin “network” ihtiyacı olduğu görüşünde. Büyükdemir, “Girişimler daha hızlı hareket etmek için finansa ihtiyaç duyuyor, ancak bir yandan da iş modellerinin geçerliğini kanıtlamak için de mentor’lerin ve diğer girişimcilerin fikirlerine ihtiyaçları var” diyor.

TALEP KİMDEN GELİYOR?
Melek yatırım ağları ile yatırımcılara en çok talep genellikle yazılım sektöründeki start up’lardan geliyor.

Şirket Ortağım Melek Yatırım Ağı Direktörü Mehmet Buldurgan, son dönemde internet siteleri üzerinden yazılımcıların yaptığı başvurularda artış olduğunu belirterek, “Eskiden daha çok ürün/ hizmeti tamamlanmış girişimler başvuru yaparken 2018’de henüz fikir aşamasında olan ve fikrini hayata geçirmek için yatırım talep eden start up sayısında artış gözlemledik” diyor.

Çoğu zaman start up’lar faaliyet gösterdikleri alana göre başvuru yaptıkları melek yatırımcıları seçebiliyor. Proline Ventures Direktörü Hakan Metin Akgün, en çok başvuruyu yatırım yaptıkları alanlarda çalışan start up’lardan aldıklarını söylüyor.

Akgün, bu nedenle kendileriyle en fazla irtibata geçenlerin sensör veya sensör tabanlı teknolojiler üreten, bunlarla ilgili yazılım geliştiren, donanım ve yazılımın entegre olduğu start up’lar olduğunu belirtiyor. Geçen yıl 89 start up’tan başvuru aldıklarını belirten Sabancı Üniversitesi SUCool Koordinatörü Naci Kahraman, girişimcilerden gelen başvuruların artmasına karşın daha yetkin ekiplerden gelen başvuruların azaldığına dikkat çekiyor. Kahraman’a göre bunun temel nedeni son dönemdeki ekonomik risk ve dalgalanmalar. Kahraman, “Riske girmeyi uygun bulmayanlar maaşlı işlerde çalışmayı tercih edebiliyor. Ayrıca, nitelikli ve yetişmiş iş gücünün yurt dışına gittiğini de gözlemliyoruz” diyor.

YAKIN İLİŞKİ KURULUYOR
Melek yatırımcılar yatırım yaptıkları start up’ların kurucularıyla yakın ilişki kurmayı seviyor. Genellikle Nevzat Aydın’ın örneğinde olduğu gibi yatırım yaptıkları start up’lara parasal desteğin yanında mentorluk, iş danışmanlığı, networking desteği de veriyorlar.

Başta Yuvako olmak üzere çok sayıda start up’ın yatırımcısı olan Altay Tınar, yatırım yaparken ana motivasyonunun finansal hissedarlıktan daha çok start up ekosistemine değer katma misyonu olduğundan yatırım yaptığı girişimlerin kurucularından birisi gibi katkı sağlamaya çalıştığını anlatıyor. Yatırım yaptığı start up’larla çok yakın ilişki kurduğunu, onların yatırımcısı değil bir dostu haline geldiğini söyleyen Uğur Çırak, “Bugüne kadar 12 yatırımımın 3 tanesi battı ve bunlar kurucularıyla en az ilişki kurabildiğim start up’lardı” diyor.

Boğaziçi Ventures Yönetim Kurulu Başkanı Barış Özistek, sadece finansal yatırımcı olarak hareket etmediklerini yatırım yaptıkları start up’lara mentorluk, yurt dışı açılışlarına destek, netwok sağlama, bilgi birikimi aktarma gibi de birçok destek sağladıklarını söylüyor. Revo Capital Yönetici Ortağı Arın Özkula da yatırım yaptıkları şirketlerin kurucularıyla yakın iletişimde olmayı tercih ettiğini kaydediyor. 2018’de 400’ün üzerinde yatırımcı ve stratejik alıcı ile portföy şirketleri için iletişime geçtiklerini anlatan Özkula, “Yatırım yaptığımız girişimlere iş geliştirme, stratejik ve finansal yönetim ve ürün yönetimi konularında destek veriyoruz” diyor.

4 YATIRIMCI KAÇ BAŞVURU ALDI?
Hande Enes: 1.000
Nevzat Aydın: 1.000
Emre Kurttepeli: 200
Altay Tınar: 50
Uğur Çırak: 30

NEVZAT AYDIN YEMEKSEPETİ CEO’SU
“1.000’DEN FAZLA BAŞVURU ALDIM”
YELPAZE ÇOK GENİŞ Yatırım için başvuru aldığım start up’ların çok geniş yelpazesi var. Tekstilden ticarete, pazarlamadan turizme kadar birbirinden farklı sektörlerden talepler geliyor. 2018’de binden fazla girişimciden yatırım için başvuru aldım. Ancak bunların içinde gerçek aday olanlar 100 civarındaydı.

4 START UP’A YATIRIM 2018’de 4 start up’a yatırım yaptım. Bunlar ikinci model mobilya satışına odaklanan bir e-ticaret girişimi olan Furnishare, dünyaca ünlü markaların ürünlerini müşterilerin denemesi için kapılarına kadar götüren bir uygulama Denebunu.com, golf kursu olan Sycamore Ridge ve tüm çağrı merkezi fonksiyonlarını internet üzerinden hizmet olarak sunmayı hedefleyen bir teknoloji şirketi Alotech oldu.

“MENTORLUK YAPIYORUM” Yatırım yaptığım start up’lara melek yatırımcı olarak finansal destek sağlıyor ve mentorluk yapıyorum. Genel olarak yatırımlarımda dikkat ettiğim konu, hangi sektörde faaliyet gösteriyor olursa olsun, mutlaka teknolojiyi iş modelinin içine adapte edebilmiş olması.

EMRE KURTTEPELİ ENDEAVOR TÜRKİYE YKB
“YATIRIMDA FİLTRELERİM VAR”
1 YILDA 200 BAŞVURU Geçen yıl 200’ün üzerinde girişimden başvuru aldım ve bunların 5’ine yatırım yaptım. Başvuran girişimlere yatırım yapmak için birtakım filtrelerim var. Global açılım hedefi olan, ölçeklenebilir ve hızlı büyüme potansiyeline sahip girişimlere yatırım yapmaya özen gösteriyorum.

60 START UP’A YATIRIM Bugüne kadar yaklaşık 60 yatırımım oldu. Bunların büyük bölümü aktif konumda. 2018’de ise 5 girişime yatırım yaptım. Bunların arasında Tarentum, Tutumluanne gibi şirketler var. En güncel yatırımlarımdan Tarentum, benim de içinde bulunduğum melek yatırımcılardan 4 milyon TL yatırım aldı. Ürünleştirilebilen yapay zekaya yönelik girişimler ilgimi çekiyor.

ATA UZUNHASAN GALATA BUSINESS ANGELS YÖNETİCİ DİREKTÖRÜ
“ERKEN AŞAMADAKİLER GELİYOR”
RADARDAKİLER Kapımızı genelde tohum ve erken aşama girişimler çalıyor, ancak Seri A yatırımı için gelen girişimler de oluyor. Bizim ilgi alanımız, daha çok erken yani ciro üretmeye başlamış, ürününü test edebilen ve Seri A’ya hazırlanan girişimler oluyor. Portföyümüzün büyük bir kısmını pazaryeri ve software girişimleri oluşturuyor. Son dönemde uygulamalar, blockchain, yapay zeka ve IoT gibi alanları da radarımıza girdi.

KÖPRÜ OLUŞTURUYOR GBA olarak girişimcilerle yatırımcılar arasında köprü oluşturmaya devam ediyoruz. Bizden yatırım alan girişimciler arasında da çok değerli sinerji köprüleri kuruyoruz. Ayrıca yatırım yaptığımız her girişimi yakından takip ederek ağımızdaki girişim sermayesi fonlarıyla tanıştırıyoruz.

AHU BÜYÜKKUŞOĞLU SERTER FARK HOLDİNG YKB
“BAŞVURULAR ARTIYOR”
İHTİYAÇLAR Son dönemde start up’lardan gelen başvurularda artış görüyoruz. Türkiye’de bir yatırımcı tarafından düzenlenen ve özellikle yatırım süreçlerini kapsayan başka bir hızlandırma programı olmadığı için özellikle Arya Retreat Pitching Challenge (ARPC) her yıl daha çok ilgi görüyor. Ayrıca şirketler, bu zamanlarda daha çok katma değerli dış kaynağa ihtiyaç duyabiliyor. Girişimcilerin sadece stratejik konularda değil pratikte de desteğe ihtiyacı olabiliyor. ARPC kazananlarından Naturansa Kurucusu Esra Serbes, “Girişimcinin en büyük ihtiyacı, onları anlayan ve inanan yatırımcılar” diyor.

PROBLEMLER Bize gelen start up’lar ise ürünleri veya hizmetleri pazarda kabul görmüş, cirosu olan ve kadın liderliğindeki şirketler. Genelde bu aşamada ihtiyaçları müşteri veya kullanıcı sayısını artırmak. Satış pazarlamaya ayıracak kaynak ve networklerini genişletecek yatırımcılara ihtiyaçları oluyor. Daha teknolojik tarafta olan start up’lar, sürekli ürün ve hizmetlerini geliştirmeye ve teknoloji şirketini büyütmeyle ilgili yönlendirmeye ihtiyaç duyuyorlar. Daha genç girişimciler ise genellikle süreç oluşturma, yapılanma ve insan kaynakları tarafında desteğe ihtiyaç duyuyor.