Hızlıların zor hedefi

Airties, Gram Games, Insider, İyzico, ODC ve Peak Games… Bu start up’ların ortak özelliği, son 5 yılda yüzde 100’lerin üzerinde büyüyerek scale up aşamasına gelmiş olmaları. Her yıl 100- 150 bandında büyüyerek hızlı bir sıçrama yapan scale up’lar, büyümeyi devam ettirmek ve iç pazardaki başarılarını yurt dışında devam ettirmek iddiasında. Bunu yaparken de başlangıçtaki kurum kültürü, yetenek ve motivasyonu korumayı hedefliyorlar.

Ayçe Tarcan Aksakal [email protected]

Geçen yıl, Apple ve Google tarafından yılın en iyi oyunlarından biri seçilen A World’ü geliştiren mobil oyun şirketi Apps’in kurucusu Erdem Lafcı, “Scale up aşamasındayız ve bu aşamaya gelen her start up’ta olduğu gibi büyüme sancıları çekiyoruz” diyor. Lafcı, bu dönemde özellikle ekip büyürken şirket kültürünü koruma, etkili büyüme stratejilerini uygulama ve ekibe doğru kişileri katma konularına çok çaba harcadıklarını ve bu zorlukları aşmak için mentorluk aldıklarını belirtiyor.

Türkiye’de girişim ekosistemindeki scale up’ların pek çoğu benzer sorunlar yaşıyor. Her yıl 100-150 bandında büyüyerek hızlı bir sıçrama yapan scale up’lar, hem büyümeyi devam ettirmek hem iç pazardaki başarılarını yurt dışında devam ettirmek iddiasında. Bunu yaparken de başlangıçtaki kurum kültürü, yetenek ve motivasyonu korumayı hedefliyorlar.

SCALE UP NEDİR?
Pazarda müşterileri tarafından talep gören ve gelirleri katlanarak büyümeye başlamış girişimlere “scale up” deniyor. Ölçülebilir başarı göstergelerine sahip bu girişimler, bulundukları ekonomilere yüksek gelir ve istihdam sağlıyor.

Kurucuları ise yeni nesil girişimcilere ilham veriyor; mentorluk ve yatırım yaparak girişimcilik ekosisteminin büyümesinde kilit rol oynuyorlar.

Peki hangi girişimler “scale up” kabul ediliyor? Bu konuda farklılıklar olsa da Endeavor, yıllık ortalama istihdam artışı en az yüzde 20, ortalama cirosu 1 milyon TL olan ve 3 yaşından büyük şirketleri scale up olarak tanımlıyor. OECD ise 3 yıl boyunca ciro ve çalışan sayısında her yıl en az yüzde 20 büyüme gösteren girişimi scale up olarak adlandırıyor. Şirket Ortağım Melek Yatırım Ağı Kurucusu Mehmet Buldurgan, scale up’ların start up girişimleri olarak başlayan ve hızla iş modelini pazara kabul ettirerek çift haneli büyüyen ve ölçek hedefini artıran ileri aşama girişimler olduğunu söylüyor. Bir şirketin scale up olabilmesi için ölçekleniyor olması gerektiğini ifade eden Core Strategy Kurucusu İhsan Elgin ise büyüme hızının minimum yüzde 30, EBITDA’yı koruyarak aylık yüzde 10-15 bandında olması gerektiğini söylüyor.

ÖNDE GELEN GİRİŞİMLER
Türkiye’nin önde gelen scale up’ları arasında son 5-7 yılda hızlı büyümesiyle dikkat çeken ve çoğu Endeavor girişimcisi olan girişimler bulunuyor. Endeavor Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, Türkiye’nin öne çıkan scale up’ları arasında Airties, Gram Games, Insider, İyzico, ODC, Peak Games ve Yemeksepeti gibi girişimlerin bulunduğunu belirtiyor. Girişimcilik ekosistemindeki scale up girişimcilerin büyümesini hızlandırmak amacıyla bu yıl İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) desteğiyle “ScaleUp Hızlandırma Programı”nı hayata geçirdiklerini belirten Türkmen, programa dahil olan Carla, Temiz, Finedine, Prisync, Reengen, Sor’un da scale up aşamasına gelmiş girişimciler olduğunu söylüyor. Hızlandırma programıyla scale up aşamasına gelen girişimleri ölçeklenme ve yurt dışı pazarlarına açılma konularında desteklediklerini anlatan Türkmen, “Endeavor Türkiye olarak başlattığımız ScaleUp Hızlandırma Programı’na 1 yıldır ürün ve hizmetleriyle aktif olan ve ortalama 500 bin TL yıllık ciroya sahip olan girişimcileri kabul ediyoruz” diyor. İhsan Elgin, Türkiye’nin önde gelen scale up girişimleri arasında İyzico, Paraşüt, Cosa, Apsiyon, Foriba, Armut, Meal Box, Kobimaster ile Bizimhesap’ın yer aldığını belirtiyor ve Endeavor Türkiye girişimlerinin büyük kısmının scale up’lar arasında yer aldığını dile getiriyor.

YÜKSEK BÜYÜME HIZI
Scale up’lar arasında yaptığımız araştırma, bunların aylık ve yıllık bazda büyüme hızlarının oldukça yüksek olduğunu gösteriyor. İyzico son 6 yıldır her yıl yüzde 100’ün üzerinde büyürken dünyanın en büyük 2’nci düğün planlaması platformu haline gelen dugun.com’un yıllık büyümesi yüzde 60-100 arasında değişiyor. Önde gelen scale up’lar arasındaki Armut.com’un geçen yılki büyümesi ise yüzde 63. Tutumluanne. com da 2019 gibi oldukça zor bir yılda yüzde 150 büyüme ile yoluna devam ediyor. Uzmanlara göre scale up’ları hızlı büyüten unsurlar arasında standart ürün ve süreçlerin olması, satış kanallarının büyümeyi desteklemesi, altyapının hızlı büyümeye izin veren kapasitede olması yer alıyor. En önemlisi de girişimcinin kendisi ve ekibinin geliştirdiği iş modelinin pazar tarafından kabul görmesi gerekiyor. Bu durumda çift haneli hatta geometrik büyüme mümkün oluyor.

Start up’lara danışmanlık hizmeti veren Sistem Global CEO’su Hüseyin Karslıoğlu, “Scale up’ların hızlı büyümesini sağlayan en önemli unsurlar, operasyonlarını ölçekleyebilme becerileri, yurt dışı pazarlara açılırken bu süreçleri doğru yönetebilmeleri, tecrübeli yetenek ve liderleri organizasyona katmaları oluyor” diyor. Karslıoğlu, ölçeklenme aşamasında yeni pazarlara açılırken doğru yurt dışı pazarının seçilmesinin ve bu pazara doğru kanal ve stratejilerle girilmesinin girişimlerin hızlı ve sağlıklı büyümesini sağladığını söylüyor.

EN BÜYÜK AVANTAJLARI
Start up’ları büyütüp ölçeklendiren ve scale up aşamasına getiren nedenlerin başında pazara ilk giren girişim olmaları ve teknoloji konusunda öncü rol üstlenmeleri bulunuyor. Armut.com’un kurucu ortağı Başak Taşpınar Değim, büyümede en büyük avantajlarını daha önce hiç düşünülmemiş, hiç dokunulmamış bir alana dokunmak olarak açıklıyor. Değim, “Pazarda ilk adımı attık ve ‘hizmet’i online platforma taşıdık. Bu bakımdan sektörde ilk ve öncü olduk. Bu konum bize her zaman avantaj sağladı. Hem markalaşma hem büyüme adımlarımızı hızlandırdı” diyor. Site yöneticilerinin işleri hızlı yapabilmelerini sağlayan Apsiyon, 10 yıl önce girdiği pazarda bugün Türkiye ve çevre ülkelerde 7 bin 200 sitede, 620 binden fazla konuta hizmet veriyor. Apsiyon Kurucu Ortağı ve CEO’su Kudret Türk, teknolojiyle arası iyi olmayan site yönetimi pazarına geliştirdikleri yeni çözüm ve teknolojilerle öncülük ettiklerini belirtiyor. Apsiyon’un büyümesinde müşterilerinin ihtiyaçlarını sürekli analiz etmelerinin ve buna uygun ürünler geliştirmelerinin kilit rol oynadığını dile getiren Türk, “Açtığımız 466’ncı Ar-Ge merkeziyle bu durumu daha da ileri götürmeyi hedefliyoruz” diye konuşuyor.

İkinci el çocuk ürünleri dikeyinde Türkiye’nin ilk ve en büyük şirketi haline gelen Tutumluanne’nin kurucusu Özden Pusat, kısa sürede hızlı büyümelerini pazara ilk giren olmalarına bağlıyor. Pusat, “Bizi büyütüp ölçeklendiren diğer unsurlar, pazarın büyüme potansiyeli, müşteriyi doğru anlayıp onu merkeze koymamız, davranış değişikliğine odaklanmamız oldu” diyor.

SIKINTILAR NELER?
Hızlı büyüyüp pazarda kendilerine önemli yer edinen scale up’lar için bundan sonraki aşama ise kritik. Çünkü birçok scale up yeni yolculuklarında uzmanlık, finansman ve yeteneğe erişim konusunda sıkıntı yaşıyor. İhsan Elgin scale up’ların Seri A ve B yatırımlara ulaşmakta zorlandığını belirtirken Mehmet Buldurgan’a göre scale up’ların en büyük sıkıntısı kurumsal şirketlerin tedarikçisi olamamalarından kaynaklanıyor. Endeavor Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, scale up’ların yatırımcıları ikna etme ve kalifiye çalışanları şirket içerisinde tutmada zorluklar yaşadığını söylüyor. İyzico Kurucu Ortağı ve CEO’su Barbaros Özbugutu, organizasyonel ölçeklenme konusunda kendilerini en çok zorlayan konunun insan kaynağı bulmak olduğunu ifade ediyor. Özbugutu, “Tersine beyin göçünü destekleyici çalışma ortamı sunmak için sürekli düşünüyoruz” diyor.

Endeavor girişimlerinden Kolektif House Kurucusu Ahmet Onur, ölçeklenme konusunda en büyük sıkıntıyı, kültür ve ekibin hızla büyümesinde yaşadıklarını açıklıyor. Onur, “Büyürken operasyonel konuların sayısı artıyor ve ilk günlerdeki altyapı ihtiyacımız ile şu anki aynı değil. Buna göre doğru zamanda doğru kültür ve ekip arkadaşlarını içeriye kazandırmak çok önemli” diye konuşuyor.

12 binden fazla şirkete e-dönüşüm çözümleri sunan Foriba’nın kurucu ortaklarından Ahmet Bilgen, birçok segmentte işlerini büyütürken her alanda ekibe yetenekli insanları katmakta sıkıntı yaşadıklarını, bu sorunu ise ekibe İK direktörü katıp İK departmanını büyüterek çözdüklerini paylaşıyor.

HEDEFTE NE VAR?
Scale up’ların bundan sonraki hedefleri arasında ölçeği daha da büyütmek bulunuyor. Çoğu girişim, kendi alanında bölgenin lider oyuncuları arasında yer almayı hedefliyor. Her ay yüzde 25-50 arasında büyüyen Vispera’nın kurucu ortağı Ceyhun Burak Akgül, önümüzdeki 2-3 yılda aynı büyüme hızını devam ettirmeyi hedeflediklerini belirtiyor.

Akgül, “2021 itibariyle yılda en az 75 milyon resim işleyen bir organizasyon olmayı hedefliyoruz. Buna göre önümüzdeki iki yıl boyunca her yıl en az 2-3 kat büyümemiz gerekiyor” diyor. Finedine’ın hedefi, yakın vadede Körfez Bölgesi’nde pazara yön veren oyuncu olmak. Şirketin kurucularından Duygu Kutluoğlu Işık, uzun vadede Amerika ve Uzak Doğu’da en çok kullanılan restoran yazılımı olmayı istediklerini söylüyor. 2018’de HomeRun markasıyla yurt dışına açılan Armut. com’un kurucu ortağı Başak Taşpınar Değim, önümüzdeki dönemde yeni kategoriler ve yurt dışı açılımıyla büyümeye devam etmek niyetinde. Değim, şöyle konuşuyor: “Kategori zenginliğimizi genişletmeyi düşünüyoruz. Geçen yıl HomeRun markasıyla girdiğimiz Romanya’da liderliğe yerleştik. Suudi Arabistan ve Mısır’da nakliye kategorisinde lider olduk, 2019 yılında da yurt dışı yatırımlarımız devam edecek.”

Foriba’nın kurucu ortaklarından Ahmet Bilgen, 2020’de 25 milyon dolar gelir hedeflediklerini belirterek bunun yüzde 50’sini yurt dışına yapacakları satışlardan elde edeceklerini söylüyor. Bilgen, “Yurt dışı açılımımızda oldukça agresif davranıyoruz. Başta Avrupa olmak üzere Latin Amerika ve Asya Pasifik bölgelerinde yeni müşteriler edinmek için çaba sarf ediyoruz” diyor.

BARBAROS ÖZBUGUTU İYZİCO KURUCU ORTAK & CEO
“FİNANSTA İLK 5’TE OLMAK İSTİYORUZ”
BÜYÜME HIZI 2013’ten bu yana her yıl yüzde 100’ün üzerinde büyüdük. 2018’de Deloitte “Teknoloji Fast 50 Türkiye” araştırmasında, yüzde 7 bin 458 büyümeyle en hızlı büyüyen 3’üncü teknoloji şirketi olduk. 2 yılda aylık işlem hacmimiz 47 milyondan 260 milyon TL’ye ulaştı. 2013’te 3 kişi başladığımız ekibimiz 6’ncı yılın sonunda 150 kişiye çıktı.

ÖNCÜ ŞİRKETLER Ölçeklenmede en büyük avantajımız global ölçekte iş yapma hevesine sahip ekibimiz oldu. Türkiye piyasasını iyi analiz etmemiz ve ihtiyaçları belirlememiz de büyümemizdeki en önemli avantajımız oldu. Ayrıca Amazon, Zara, Sahibinden gibi sektöründe öncü şirketlerle çalışmaya başladık. Bu durum bizi “İşimizin verimliliğini nasıl artırabiliriz” diye sorgulamaya itti.

GELECEK HEDEFİ Yakın gelecekte öncelikli hedefimiz, Türkiye’nin 5 büyük finansal kuruluşu arasında yer almak. Finansal hizmetleri daha demokratik hale getirip sunduğumuz çözümlerle Türkiye’de banka müşterisi olmayan kişilerin de finansal hizmetlerden ve çözümlerden yararlanmasını sağlamak istiyoruz.

Endeavor hızlandırma programlarıyla scale up aşamasına gelmiş girişimleri ölçeklenme ve yurt dışı pazarlara açılma konusunda destekliyor.

NAZIM SALUR GETİR KURUCUSU
“İLK OLMANIN AVANTAJINI YAŞIYORUZ”
“HIZLI VE DENGELİYİZ” Büyüme grafiğimizin hızlı ve dengeli olmasında ilk olmanın avantajlarını yaşıyoruz. 2017’de İstanbul halkı bizi 3 milyon kez kapıya çağırdı. 2018’de ise yaklaşık 5 milyon kullanıcıya ulaştık. Bu yılın ilk 6 ayındaysa 3,5 milyona yakın kullanıcıya hizmet götürdük.

BAŞARI HİKAYESİ Getir’i bir başarı hikayesi yazmak, dünyanın önde gelen girişimleri arasında bir Türk şirketi olarak yer alabilmek için kurduk. Şu anda İstanbul nüfusunun yüzde 96’sına ulaşıyoruz. Önceliğimiz tüm İstanbul’u Getir hızı ve kalitesiyle tanıştırmak. Ardından Türkiye’de büyütmeyi ve yurt dışına taşıyıp Türkiye’den de başarılı girişimlerin çıkabileceğini tüm dünyaya göstermeyi hedefliyoruz.

EMEK KIRKBIYIK DUGUN.COM KURUCUSU & CEO’SU “BÜYÜK HEDEFLERİMİZ VAR”
“DÜNYADA 2’NCİ OLDUK” Her yıl evlenen 600 bin çiftin 400 bini düğününü bizimle planlıyor. Düğün planlaması alanında Türkiye ve 2015’te açıldığımız Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde lideriz. Dünyada ise ikinci büyük site konumundayız.

“DOĞRU ADIMLAR ATTIK” Doğru zamanda, doğru insanlarla, doğru adımları attığımız için kurulduğumuz günden beri büyümemiz hız kesmedi. Son 5 yılda yüzde 60-100 arasında büyüdük. Geçen yılın kriz ortamında dahi yüzde 60 oranında bir büyüme yakaladık.

YURT DIŞI PLANI Çok iddialı bir girişimiz ve çok büyük hedeflerimiz var. Türkiye’nin ilk 5 dijital şirketinden birisi olmak istiyoruz. Türkiye’deki başarımızı yeni ülkelere taşıyarak dünyanın düğün alanında en büyük şirketleri arasında yer almaya devam edeceğiz.

Scale up’ların bundan sonraki hedefleri arasında ölçeği daha da büyütmek bulunuyor. Çoğu girişim kendi alanında bölgenin lider oyuncuları arasında yer almayı hedefliyor.