Unutulan yerlerden en iyi yatırım çıkıyor

Ahu Büyükkuşoğlu Serter, hem başarılı bir girişimci hem iyi bir yatırımcı. Sahibi olduğu Mata, Tesla’nın ilk ve en önemli tedarikçilerinden… Kurucusu olduğu Arya Kadın Platformu ise kadın girişimciliğini destekleyen en önemli oluşumlardan biri… Şu anda 35’in üzerinde aktif yatırıma sahip olan Serter, iş dünyasında en iyi yatırımın, her zaman insanların bakmayı unuttuğu yerlerden çıktığını söylüyor. Kadınların göz ardı edilen bir fırsat alanı olduğuna dikkat çeken yatırımcı, “Daha fazla kadın yatırımcıya ihtiyacımız var” diyor.

ARYA İLE YURT DIŞINA AÇILMA PLANINIZ NEDİR?
“Gürcistan ve Azerbaycan şu an ilk hedeflediğimiz ve bağlantı kurduğumuz yerler.”

Ahu Büyükkuşoğlu Serter, iş dünyasının etkin kadın girişimcilerinden… Wall Street’te finansın birçok farklı alanında çalışan Serter, broker’lık da yaptı trader’lık da… En son Amerika’dan Türkiye’ye dönmeden önce bir hedge fonunu yönetti. Türkiye dönüşünde de aile şirketi Fark Holding’de kariyerine devam etti. 2012 yılında babasından yönetim kurulu başkanlığını devraldı. Bir taraftan aile şirketini büyütmeye çalışırken bir taraftan da kendi girişimlerini hayata geçirip yatırımlarını yapmaya başladı.

35’in üzerinde aktif yatırıma sahip olan Serter, holding başkanlığı şapkasının yanında Arya Kadın Platformu Kurucusu, Endeavour Türkiye Yönetim Kurulu Üyeliği gibi unvanların da sahibi. Dünya çapında yatırımın sadece yüzde 10’unun kadın girişimcilere yapıldığını söyleyen Serter, “Açığın, kadının kadına yatırım yaptığında kapanacağına inanıyorum” diyor. Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter ile girişimciliğe bakışını konuştuk:

Ahu Hanım öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
İstanbul Erkek Lisesi’ni bitirdikten sonra AFS öğrencisi olarak Amerika’ya gittim. Daha sonra Bilkent Üniversitesi İşletme’yi bitirdim ve New York Pace Üniversitesi’nde MBA yaptım. Aynı zamanda öğrenciyken Wall Street’te çalışmaya başladım. Finansın pek çok farklı bölümünde çalıştım, brokerlık da yaptım traderlık da… 2002’de Türkiye’ye dönmeden önce bir hedge fund’ın portföy yöneticiliğini yapıyordum. 2002’de aile şirketimiz Farplas’a CFO olarak yeniden katıldım, 2012’de yönetim kurulu başkanlığını babamdan devraldım. Bu süreçte ve özellikle 2006’dan sonra hızlanarak kendi yatırımlarımı yapmaya ve girişimlerimi kurmaya başladım. Şu anda 35’in üzerinde aktif yatırımım var.

2002 yılında aile şirketine dönüş kararını nasıl aldınız?
Edindiğim tecrübe, artık işin başına geçmek için yeterliydi ve o dönemde Türkiye’de yeni fırsatlar doğuyordu. New York’ta 11 Eylül’ü yaşadık ve bu olay Amerika için pek de iyi olmayan bir dönemin başlangıç habercisiydi. Bu sırada Türkiye ekonomik ve politik açıdan umut vadeden bir döneme giriyordu. Hepsini bir arada düşününce, Türkiye’ye dönmeye karar verdim. 2002 yılında tekrar şirketimizde çalışmaya başladım. 2012 yılına kadar CFO’luk görevini üstlendim. 2012’den beri de yönetim kurulu başkanı olarak görev yapıyorum.

Kendi girişimciliğinizi keşfetmeniz nasıl oldu?
Mata ilk önemli yatırımım diyebilirim. Aynı yıl turizm sektöründe, şimdi tanınmış bir sanat oteli markası haline gelen Casa dell’Arte’yi de kurdum. Mata, o dönemde çok başarılı bir girişimci tarafından kurulmuş, ihracat potansiyeline, özel know how isteyen ürünleri olan, ancak henüz kendine hedeflediği global müşteri portföyünü yaratamamış bir şirketti. Uzmanlık konusu lüks ve şu anda da niş araçların en can alıcı yerleri olan iç, dekoratif trim parçaları, hem ahşap hem alüminyum hem de karbon fiber olarak araçların içini yeniden yaratabilen bir kabiliyete sahip.

Mata ile hangi markaların tedarikçisisiniz?
Bu benim tek başıma yaptığım bir şey asla değil. Benim yaptığım, işinde çok iyi bir girişimciyi tespit edip ona inanmak ve başkalarının normalde çok riskli bulacağı bir yatırımdaki fırsatı hızla aktif hale getirmekti. Konuya aynı benim bakış açımla bakan, otomotiv sektöründe çok deneyimli bir ağabeyimiz olan ortağım Moiz Zilberman’ı da dahil ederek Mata’nın şu anki başarılı CEO’su Erce Kaslıoğlu ile 1 hafta içinde ortak olduk. Şirketimiz bugün dünyada bu işi yapabilme kabiliyetine sahip 5 şirketten birisi haline geldi. Tesla, Aston Martin, Jaguar, GM’in yeni Corvette’i, yeni elektrikli aracı Lucid içini yaptığımız araç markalarından birkaçı.

Önümüzdeki yıllarda MATA’yı hangi noktada görmek istiyorsunuz? Hedefleriniz neler?
Mata, bu yılı 35 milyon dolar ciroyla kapatıyor. Tuzla serbest bölgeden yüzde 100 ihracat yapıyoruz. Mata’nın önümüzdeki 2 yıl içindeki kontratlı iş miktarı 80 milyon doların üzerinde. Bu yıl yine İngiltere’de Ar-Ge merkezimizi, Detroit’te yaratıcı tasarım stüdyomuzu ve Slovakya’da ek üretim tesisimizi açıyoruz. 3 silahşor bir araya gelip Tuzla’daki küçük bir fabrikadan, değerli bir ürün yapan global bir Türk şirketi haline gelmenin keyfi bambaşka. Benim hayalim hep Türkiye’den yurt dışına ne götürebilirim oldu. Mata ile bunun yapılabileceğini kanıtlamış olduk.

Arya ile de girişimci kadınları destekliyorsunuz. Neden özellikle kadın girişimcileri destekleme kararı aldınız?
İş dünyasında en iyi yatırım, her zaman insanların bakmayı unuttuğu yerlerden çıkıyor. Kadınların göz ardı edilmiş bir fırsat olduğuna inanıyorum. Özellikle üçüncü kızım Arya doğduktan sonra geleceğin Türkiye’sinde kadının daha karar verici, sermaye sahibi, güçlü pozisyonlarda olması için ne yapabilirim diye çok düşündüm. Nihayetinde kadın liderliğindeki şirketlerle kadın melek yatırımcıları, kız babaları ve kadının gücüne inanan erkekleri bir araya getiren Arya Kadın Yatırım Platformu’nu kurdum. Arya’yı, kızlarıma güzel bir network bırakmak için de hayata geçirdim. Kadın dayanışmasına ve birliktelik zekasına inanıyorum.

Dünya çapında yatırımın sadece yüzde 10’u kadın girişimcilere yapılıyor, buna da “yatırım açığı” deniyor. Ben bu açığın, kadının kadına yatırım yaptığında kapanacağına inanıyorum. Daha fazla kadın yatırımcıya ihtiyacımız var.

Arya’da nasıl bir işleyiş var? Arya dünyasında kaç kadın girişimci, kaç kadın yatırımcı bir araya geliyor?
Arya’nın 3 ana faaliyet konusu; eğitim, ilham ve yatırım. Eğitim ve etkinliklerden tanıştığımız ve bize yatırım için başvuran şirketleri inceliyoruz, takip ediyoruz. Sonrasında ihtiyaçlarına göre mentor, uzman, tedarikçi ve yatırımcı tanıştırmaları yapıyoruz. Yatırımcılar ise eğitimlerin yanı sıra tecrübeli yatırımcılarla şirketlere ortak olarak, yatırımı yaparak öğreniyorlar, yeni iş kollarını ve sektörleri yatırımlarıyla keşfediyorlar. Bize kayıtlı 1.000’in üzerinde üyemiz ve tüm Türkiye’den bizi sosyal medya kanallarından takip eden 10 bin takipçimiz var. Her yıl 20’nin üzerinde eğitim, Arya Anadolu’da etkinliklerimiz ve İstanbul’da irili ufaklı birçok etkinlikle yüzlerce kadınla bir araya geliyoruz.

Platform şu ana kadar kaç girişimi destekledi?
5 yatırımımız var. İlk yatırımımız Surgitate. Yapay doku modelleri üreterek cerrahların kadavraya ihtiyaç duymadan, pratik yapmasını sağlıyor. Şimdi bir de meme kanseri farkındalığı projesi başlattı. Bu kampanya ile şirketlerin kadınlar tuvaletine yapay meme modeli ve meme kanseri konusunda bilinçlendiren bir poster asarak farkındalık yaratıyor. Portföyümüzdeki diğer şirketlerden. Hecha demir döküm tencere markası, Bardabas aktivite kutusu, Tukutukum tasarım ipek şal markası. En son yatırımımız ise Galata Business Angels ile ortak yatırımımız olan Uplifers. Uplifers da Arya’dan yatırım aldıktan sonra Uplifers Wellness Shop açtı ve başarılı bir şekilde ilerliyor. Şimdi ise paylaşım ekonomisi pazar yeri olan TutumluAnne.com’a ilk yatırım turunu bu yıl kapatmaya hedefliyoruz.

Arya ile hedefleriniz neler? Nereye taşıyacaksınız?
Arya birliktelik zekasının bir ürünü. Bu birliktelik zekasını ne kadar yayabilirsek, bizim için o kadar iyi. Arya Kadını diye tabir ettiğimiz kadınları bir araya getirmek için her yıl uluslararası bir retreat yapıyoruz. Böylece Arya’yı başka ülkelerden başarılı kadınlara da tanıtma şansı buluyoruz. Gürcistan, Nijerya ve Azerbaycan’dan Arya gibi bir oluşumu kendi ülkelerinde kurma talebi var. Bu ülkelere yaymak hedeflerden bazıları. Gürcistan ve Azerbaycan şu an ilk hedeflediğimiz yerler. Buralardan talep var ve Arya’yı yurt dışına açmak için bu iki ülkeden başlamayı düşünüyoruz.

“MELEK SAYISI ARTMALI”
İHTİYAÇ DUYULAN NEFES Melek yatırımcılık nosyonunun gelişmesi, Türkiye’de girişimciliğin gelişmesini sağlayacak en önemli faktör. Bir bakıma fikirlerin can suyu, start up’ların hayata gelmek için ihtiyaç duydukları nefes. Meleklerin sayılarının artması, hem daha çok fikrin işe dönüşmesini hem start up fikirlerini daha rekabetçi bir ortama sokarak çoğaldıkça içlerinden en iyilerinin sıyrılmalarını sağlayacak.

“BÜYÜKLÜK YETERLİ DEĞİL” Ekosistem melek yatırımcı sayısının artması kadar iyi girişimci ve şirketlerin de sayısı artarsa ancak gelişebilir. İkisinin de birbirinin ihtiyacını karşılayabilir durumda olması gerekir. Bence büyüklüğü şu anda yeterli değil, zaten sadece Türkiye değil. Avrupa ortalamaları bile Amerika ve İsrail’in ortalamalarına bakınca çok küçük kalıyor.

RİSKE BAKIŞ AÇISI Bir diğer konu da riske bakış açımız. Bildiğimiz ve anladığımız konularda, empati kurabildiğimiz insanlara daha çok güveniriz. Çoğu yatırımcının erkek olduğunu düşünürsek, hem girişimciyi hem kadınlara yönelik bir problemi çözen girişimler değerlendiririlken ister istemez bir kadının bakacağı şekilde bakılmıyor. Daha riskli görünüyor. Bu algıyı değiştirmenin bir parçası başarı hikayelerinin performansından geçiyor, bir diğeri de farkındalıktan.

ELON MUSK’LA NASIL İŞ YAPTIK?
OLAĞAN ŞÜPHELİLER Biz iyi bir ürünü üretebilme kabiliyeti olan küçük bir Türk şirketi olarak, bize iş verecek bir müşteri arıyorduk. Otomotiv sektörü o kadar kemikleşmiş ki dev, olağan şüphelilerin içine küçük bir şirketin girip de kendine alan açması çok zor. Hele hele yaptığınız ürün, bizim gibi aracın prestijini oluşturan, neredeyse en pahalı parçalardan biriyse… Hiçbir büyük şirket, küçük bir şirket ile iş birliği yaparak bu önemli ürünü riske atmıyordu.

CHALLENGER POZİSYONU Biz kendi işimizi yapan şirketler için challenger pozisyonundaydık ve kendimizi klasik otomotiv şirketlerini aynı bizim gibi challenge eden, onlara karşı durmaya çalışan bir şirket bulmalıydık. Don Kişot’un değirmenle savaşması gibi… İşte o zaman Tesla karşımıza çıktı. İlk çıktığı dönemlerde kimse Elon Musk’a inanmıyordu, hiçbir tedarikçi Tesla’ya ürün tedarik etmiyordu. İşte tam bu dönemde Tesla’nın iç parçalarını üretmeye başladık. Onlar büyüdükçe biz de büyüdük, geliştik. Bu özelliğimizle de dev rakiplerimizden ayrıldık.

ARYA OLARAK KAÇ GİRİŞİME YATIRIM YAPTINIZ?
“Arya olarak toplamda 5 yatırımımız var.”

“YATIRIM İŞTAHINI AYARLAMALISINIZ”
1,5 MİLYON DOLARLIK YATIRIM F+ Ventures, Fark Holding’in değişen teknolojilere ayak uydurmak ve yenilikleri, geleneksel iş modellerine entegre etmek üzere, akıllı ulaşım teknolojilerine yatırım yapmak üzere kurulan, kurumsal sermaye bazlı yeni şirketimiz. Şu ana kadar start up’lara 1,5 milyon dolarlık yatırım yaptık.

HANGİ GİRİŞİMLER VAR? Bu yatırımlar, ABD’de elektrikli araçlar için şarj istasyonları kuran Charge Point, Almanya’da şirketler arası araç kiralama yapan T-Dispatch, kişiden kişiye araç kiralama yapan Maşinga ile Renault’dan gelen bir mühendis ekibin oluşturduğu sürücü davranışlarıyla ilgili yazılımlar gerçekleştiren Comodif’ten oluşuyor.

2 ŞİRKET BATTI Bu yatırımlardan 2’si battı bile. Bu tarz yatırım şirketleri aslında öğrenme platformları ve illa girilen her iş başarılı olacak diye bir kaide yok. Önemli olan riskleri doğru değerlendirip alabileceğiniz riskler kadar yatırım iştahınızı ayarlamak. Chargepoint yatırımımız ile dünyadaki şarj teknolojilerine ön sıradan bakma fırsatı yakaladık ve çok iyi gidiyor. Yakında Amerika pazarında halka arz olacaklar.

AKILLI ARAÇ PLATFORMU Kendi iç girişimimiz olan Comodif ise Türkiye’nin ilk akıllı araç platformu olarak pek çok büyük müşteri ile projeler yapmaya ve ciddi işler almaya başladı. Benim için yeni Mata olma yolundaki önemli gelişimi gösterdi. F+’ın tipik bir risk sermayesi olmaktan öte, tüm ulaşım ekosisteminin ortak yatırım yapabileceği bir platform olmasını amaçlıyoruz. Amacımız, dünyada akıllı ulaşım dendiğinde F+’ın akla ilk gelen isimlerden biri olması.