Güvendiği modelden vazgeçmiyor

Gıda teslimatına farklı bir model sunan Fastbee, büyüme sürecinde gerekli yatırımı alamadığı için yoluna devam edemedi. İş modeline güvendiğini söyleyen girişimin kurucusu Khoo Kar Kiat, “Yine olsa yine yapardım” diyor ve start up dünyasından vazgeçmiyor.

Gözde YENİOVA [email protected]

Aldığı siparişi en yakın yiyecek otomatlarından toplayıp mobil uygulama üzerinden getiren Singapurlu yerel gıda teslimat start up’ı Fastbee, özünde bu işin geleneksel olan ‘noktadan noktaya’ dağıtım modelinden daha düşük maliyetlerle yapılabileceğine inanıyordu. Diğer gıda dağıtım hizmetlerinin aksine minimum sipariş limiti de yoktu. Ana geliri 1,50 dolar teslimat ücretiydi.

SORUNLARA DAYANAMADI
Ancak işin kârlı hale gelmesi için ölçek ekonomisini yakalaması gerektiriyordu. İşler hızlanmaya başladığında Fastbee’nin sadece 10 otomatı vardı. Yedi kişiden oluşan ekip, haftada 800 teslimat yapıyordu. Ancak bu performansla pazardaki rekabete fazla dayanamadı. 2018’in başlarında, kurucu Khoo Kar Kiat’ın kendi özsermayesi olan 100 bin dolar ve bir melek yatırımcı tarafından verilen 200 bin dolarlık sermaye hızla tükendi. Kitle fonlama aracılığıyla yapılan bağış toplama girişimi de çok az sonuç verdi. Khoo, “Sonunda, yeterince hızlı büyümediğimizi fark ettim” diyerek şunları söylüyor:

“Müşteri tabanımızda yüzde 10-20 büyüyorduk, oysa olması gereken normal büyüme yüzde 100-200 arasıydı. Yatırımcılar şirketin ihraç edilebilirliğini sorguluyordu. İş gücünün pahalı olduğu Singapur için bir çözümdük, ancak Güneydoğu Asya’nın geri kalanı için durum böyle değil. Yani işimizin sürdürülebilirliğinden şüpheliydiler.”

YATIRIM ALAMADI
Fastbee bu zorluklarla mücadele ederken rakip yeni girişimler Batı’yı hedeflemeye başladı. Şirket, bazı rakiplerinin yaptığı promosyon kodları çıkarmak gibi kapsamlı pazarlama çalışmaları yapamadı. Ayakta kalma mücadelesi verirken otomat makinelerini azaltma yoluna gitti. Gelirde başa baş noktasına ulaşmak için günlük 30 paket teslimatı yapması gerekiyordu. Ancak operasyon sadece 8-10 teslimat gerçekleştirebiliyordu. Bu şekilde 4 ay kadar devam ettikten sonra girişimin hayatı son buldu.

Khoo,“Hâlâ bir satış makinesi kullanma konseptine inanıyorum ama devam etmek için yatırıma ihtiyacımız vardı. Piyasada konsolidasyon devam ederken ilgi düşüktü. Kimse küçük bir işletmeye yatırım yapmak istemiyor ve büyük adamlara karşı hayatta kalabileceğimizi düşünmüyordu” diyor. Khoo, girişimi sona ermiş olsa bile pişman değil. Ekonomik Kalkınma Kurulu’nda ‘istikrarlı ve iyi’ bir işi vardı. 33 yaşındaydı. Memurluğu bırakıp girişimciliğe soyunduğu için yanlış bir yöne doğru gittiği eleştirileriyle karşılaştı. İki yıl içinde girişimi başarısız olsa da Khoo Kar Kiat, “Yine olsa yine yapardım” diyor ve girişimcilikten vazgeçmiyor. Kiat, “Daha önce girişimcilik üzerine birkaç konuşma yaptım. Açıkçası şimdi bir başarı öyküsü anlatamıyorum. Ama başarısızlık da girişimciliğin önemli bir parçası. Başarısızlıktan öğrenmek önemli, benim de bu konuda anlatacaklarım var” diye konuşuyor.

“DENEMEKTEN ÇEKİNMEDİK”
Mayıs 2014 yılında Gökçe Güner ve Duygu Yalçın tarafından kurulan Mucit Panda, 0-8 yaş dönemine hitap eden, çocukların sosyal, bilişsel, fiziksel, duygusal becerilerinin gelişimine yönelik oyun ve oyuncakları e-ticaret mağazasında bir arada getiriyor.

İHTİYAÇTAN DOĞDU Girişimin kuruluş hikayesi ise bir ihtiyaca dayalı olarak başlıyor. Kuruculardan Gökçe Güner, fikrin çıkış hikayesinde kendi çocuklarına oynayarak, öğrenerek, keşfederek, düşünerek büyümeleri için kaliteli oyuncaklar bulma zorluğunun önemli bir yeri olduğunu söylüyor. Mucit Panda, şu anda 150’den fazla markanın 6 binden fazla oyununu sunuyor. Aylık ortalama 14 binden fazla eğitici oyun ile oyuncağı çocuklara ulaştırıyor. Peki bu seviyeye gelene kadar ne tür zorluklar yaşadılar, bunları nasıl aştılar?

“BAŞLANGIÇ KOLAY OLMADI” Kuruculardan Duygu Yalçın, bu süreci şöyle anlatıyor: “Sektördeki pek çok marka distribütörünü e-ticaret fikrine alıştırmak ve e-ticareti uygulamak başlangıçta hiç kolay olmadı. Hatalı stok sayımları, güncel olmayan ürün listeleri, resimleri, zamanında depo çıkışı yapılmayan satılmış ürünler… Bunlar, e-ticaret modelleri için oldukça zedeleyici unsurlar. Israrlı şekilde bu çalışma şeklini değiştirmek gerektiğini distribütörlerimizden talep ediyorduk. Artan iş hacmimizle birlikte yeni bir satış kanalı olarak sektörü büyüttüğümüzü gördüklerinde, zaman içinde süreçlerde iyileştirmeler oldu. Bugün benzer distribütör veya toptancılarla çalışmak isteyen pek çok işletme artık bu tür zorluklarla karşılaşmıyor.” Duygu Yalçın, işlerinin başarılı olmasındaki en önemli noktanın yenilikleri takip etmek, denemekten çekinmemek, hatta yenilikler oluşturmak olduğunu söylüyor.

NE ZAMAN ÖLÇEKLENDİRİLMELİ?
BAŞARI ORANI Başarılı bir işe sahip olmak tüm girişimcilerin hedefi. Ancak 12 girişimden sadece biri başarıya ulaşabiliyor. Peki start up’lar neden başarısız oluyor? The Startup Genome Project, bunu araştırmak üzere 3 bin 200 şirketi analiz etti ve bazı yanıtları ortaya çıkardı. Bu çalışmaya göre, herhangi bir başarılı işin temelinde iki şey bulunuyor. Bunlar, iyi bir ürün ve bu ürün için geniş bir pazar.

5 TEMEL BOYUT Başka bir deyişle start up’ların ölçeklenebilir olması gerekiyor. Burada da beş temel boyut bulunuyor. Bunlar, müşteriler, ürün, takım, iş modeli ve fonlama. Başarısızlıktaki en temel neden olarak ise bu boyutların zamanından önce ölçeklendirilmesi gösteriliyor. Peki büyümenin aşamaları neler olmalı ve ölçeklendirme ne zaman yapılmalı? Burada dört aşama bulunuyor.

1. Keşif: Anlamlı bir probleme çözüm bulun.
2. Onaylama: İnsanların bu ürüne ne kadar ilgili olduklarını onaylamak için arayışa geçin.
3. Verimlilik: İş modelini ve müşteri verimliliğini geliştirin.
4. Ölçeklendirme: Agresif büyümeyi kuvvetlendirin.

Kritik veri
Start up teknoloji şirketlerinin yüzde 70’i genellikle ilk kez finansmanı sağladıktan yaklaşık 20 ay sonra başarısız oluyor. Kaynak: CB İnsight