Değerini katlayan girişimler

Uber, 5 yılda 6 yatırım alarak değerini 40 milyar dolara ulaştırdı. Airbnb, 800 milyon dolarlık değerini 10 milyar dolara taşıdı. Dropbox, 507 milyon dolarlık yatırım aldı, bugünkü değeri 10 milyar dolar. Gerçek şu ki ABD’de başarılı start up’ların değeri çok kısa sürede artıyor. Türkiye için henüz bu rakamlar uzak. Ancak başarılı olanlar ABD’deki benzerleri kadar olmasa da değerini katlıyor. 15 yılda 589 milyon dolar değere ulaşan Yemeksepeti.com değerini katlayanlardan… Lidyana.com, Markafoni, İncir.com, Bitaksi ve Modanisa gibi şirketler de hızlı değerlenmeleriyle dikkat çekiyor.

Özlem Bay  [email protected]

İş dünyasında değer kazanma konusunda en hızlı girişimler start up’lar… Özellikle Amerika’da hayata geçen start up’lar, neredeyse kuruluşlarının hemen sonrasında milyar dolarlık değerlemeye ulaşıyor. Bunun en çarpıcı örneği, 2009 yılında kurulan ve 50 ülkede 200 şehirde hizmet veren özel taksi çağırma uygulaması Uber. 5 yılda 2,8 milyar dolarlık yatırım alan şirket, değerini 40 milyar dolara çıkardı. 2008 yılında kurulan ve 192 ülkeden 33 bin şehirde toplam 800 binin üzerinde listeleme yapan online oda-ev kiralama servisi Airbnb ise 800 milyon dolarlık yatırım alarak değerini 10 milyar dolara ulaştırmayı başardı. 8 yılda 5 kez yatırım alan dosya paylaşım temelli bulut depolama hizmeti veren Dropbox da toplam 507 milyon dolarlık yatırımla değerini 10 milyar dolara taşıdı. Peki bu girişimler, çok sayıda şirketin onlarca yılda alamadıkları bir yolu, bu kadar hızlı nasıl alabiliyor? Erken evre girişimlerini değerlendiren en büyük unsurların, büyüyen büyük pazarlarda oynuyor olmaları olduğunu belirten Özyeğin Üniversitesi Girişim Fabrikası Koordinatörü İhsan Elgin, “Büyük ve büyüyen pazarda, müşteri ihtiyaçlarına teknolojiden güç alarak yenilikçi çözümler üretebilenler, yatırımcıların gözünde oldukça kıymetli. Bu aşamadan sonra değerlemeyi en çok etkileyen şey, yatırım riskinin değerlendirilmesi. Bu noktada ürün pazar uyumunun ve gelir modelinin müşterilerle test edilip doğrulanmış olması değerlemeyi etkileyen unsurlar” diye anlatıyor. Elgin, Amerika’da yola çıkan bir girişimin milyar dolar değerlemelere ulaşma hızının 2-5 yıl arasında olduğunun da altını çiziyor.

BÜYÜK FARK NEREDE?
Start up kültürünün merkezi Amerika olduğu için Amerika ile diğer coğrafyaların değerleme rakamları çok farklı. Örnek vermek gerekirse San Francisco’da bir start up fikir aşamasındayken 1-2 milyon dolar, faaliyete geçtikten sonra ise 4-5 milyon dolar üzerinden değer bulabiliyor. Avrupa’ya bakıldığında değerleme rakamları 1,5 milyon Euro seviyesinde. Türkiye’de ise 1,5–2 milyon TL arasında değerlemeler görülüyor. Uzmanlara göre Türkiye ile Amerika’daki start up’ların değerlenmelerindeki farkın başlıca nedeni, Amerika gibi dev ekonomilerde girişimlerin bulabileceği çıkış fırsatlarının çok fazla olması. Ayrıca şirket satın almaları ve halka arz seçeneklerinin fazlalığı da şirketlerin gerçek değerini hızla bulmasına yardımcı oluyor. Satın alma ve halka arz sürecindeki finansman ihtiyacını karşılayacak risk yatırımının çok fazla olması da bir başka neden. Öte yandan girişimlerin çıkış yaptıkları Amerika pazarının müşteri adedi, teknoloji adaptasyon hızı ve gelir seviyesinin çok ileride olması da start up’ların hızına hız katıyor.

REKOR YEMEKSEPETİ’NDE
Türkiye’de en çok değerlenen start up’lara baktığımızda ilk sırada Yemeksepeti.com geliyor. 2000 yılında 150 bin dolar sermayeyle kurulan şirket, geçtiğimiz mayıs ayında Almanya merkezli Delivery Hero tarafından 589 milyon dolara satın alındı. Bu da artık Türkiye’den milyar dolarlık girişim çıkabileceğine dair umutları güçlendirdi. 2012 yılında kurulan ve ortaya koyduğu sosyal e-ticaret modeli ile bu güven sorununu ortadan kaldırmayı amaçlayan İncir.com da en çok değerlenen start up’lardan… Kurulduğu günden bugüne kadar aldığı yatırımlarla büyüyen İncir.com, yaklaşık 15 bin girişimciyle her ay on binlerce müşteriye ulaşarak 5 milyon TL’nin üzerinde satış gerçekleştiriyor. Son bir yılda yüzde 2 bin 500’lük bir büyüme yakaladıklarını ve Türkiye’nin en hızlı büyüyen e-ticaret şirketi olduklarını belirten İncir.com Kurucusu Yusuf Yıldırım, “Aldığımız yatırımlarla 57 milyon dolar şirket değerlemesine ulaştık. Uzun vadede hedefimiz, Türkiye’den çıkarak dünyaya başarıyla yayılan ilk iş modeli olmak” diyor.

3 YILDA 100 KAT DEĞERLENDİ
Yaklaşık 2 yıl önce takı ve aksesuar dikeyi olarak e-ticaret piyasasına giriş yapan Lidyana.com, 2014’te cirosunu 3’e katlayarak 45 milyon TL’ye çıkardı. 1 milyon TL sermayeyle kurulan Lidyana.com, kuruluşundan 3-4 ay sonra 2012 yılında ru-Net’ten 3 milyon dolarlık yatırım aldı. Bir sonraki yıl ise Alman medya grubu Burda’dan 6 milyon dolarlık yatırım alan Lidyana.com, bu süreçte yıllık cirosunu her yıl yaklaşık 2 katına çıkardı. Şu anda da bir yatırım alma sürecinde olduğunu söyleyen Lidyana.com Kurucusu Hakan Baş, “Lidyana, 3 yılda kuruluşundaki değerinin 100 katına çıktı” diyor. Değerlemenin ya mevcut duruma ya gelecekteki potansiyele bakılarak yapıldığını söyleyen Baş, şunları anlatıyor: “Bizim gibi hızlı büyümekte olan start up’larda değerleme yapılırken geleceğe dönük öngörüler ve projeksiyonlar daha fazla önem arz ediyor. Lidyana’nın asıl gücü gelecekteki potansiyeli” diye konuşuyor. Şirket gelecek 3-5 yılda global bir oyuncu olmayı hedefliyor.

1 YILDA 7 KAT BÜYÜDÜ
HotelRunner, turizm sektörüne yönelik geliştirdiği küresel çözümlerle konaklama tesisi, acente yönetimi ve dijital pazarlamayı kolaylaştıran bulut tabanlı bir platform. Turizm sektörü için bir pazaryeri niteliği taşıyan HotelRunner ile turizm acenteleri, oteller ve turizm servis sağlayıcıları aynı platformda buluşabiliyor. 2011 yılında kurulan yenilikçi teknoloji şirketi de değerlenenler arasında… İlk yatırımı 2012’de, ikinci yatırımı ise 2013 yılında aldıklarını ve bu sürede şirket değerinin 7 kat arttığını belirten HotelRunner Kurucu Ortağı Arden Agopyan, bugün ise bu değerlemenin üstüne çıktıklarını ifade ediyor. İki yatırım turunda toplam 2 milyon dolarlık yatırım alan ve ilk yatırım aldığı tarihten itibaren de aylık ortalama yüzde 10 büyüyen HotelRunner’ın hedefi büyük. Agopyan, “Şu anda Türkiye’nin en büyüğüyüz. Yeni başladığımız küresel açılımımızda ise hızla diğer ülkelerde de büyümeye devam ediyoruz” diyor.

İKİNCİ TUR YATIRIM ALDILAR
Türkiye’deki önemli melek yatırım ağlarından Galata Business Angels’ın (GBA) yatırımcılarının yatırım yaptığı start up’lara bakıldığında ise en çok değerlenenlerin Insider, Ustaeli, Hizliceviri ve Prisync olduğu görülüyor. Bu girişimlerin değerlenme hızında etkili olan nedenlerin en başında, hızlı pazar girişi, pazarlardaki hızlı büyüme, müşteri sayısının hızla artması, kaliteli hizmet ve yurtdışına açılma stratejileri var. Değerlerinin ise yaklaşık 1,5-2 milyon TL’den çok daha yüksek seviyelere ulaştığını belirten GBA Genel Sekreteri Ayşe İnal, bu girişimlerin GBA’dan sonra ikinci tur yatırım aldıklarını ve halen büyümeye devam ettiklerini söylüyor. İnal, şunları ekliyor: “Örneğin Insider, Türkiye pazarında faaliyetlerine başladığı zaman Dubai, Rusya İtalya, İspanya ve Polonya pazarlarına da giriş yaptı. Bu ülkelerde de hızlı bir büyüme ivmesi yakaladı. Başka bir örnek de Hizliceviri. Bu girişim de Türkiye’de iyi bir büyüme gerçekleştirdi ve şu anda yurtdışı pazarlara girmeye başlıyor.”

ÜÇ SİTENİN PERFORMANSI
2000 yılının başından itibaren internet sektörüne ve start up’lara yatırım yapan iLab Holding’in portföyüne son 3-5 yılda katılan Hangikredi.com, Neredekal. com, Cimri.com ve Emlakjet.com erken aşama hızla değer kazanan girişimler olarak dikkat çekiyor. Bu üç sitenin hızla değer kazanmasının arkasındaki temel unsurlar ise hızlı büyüme potansiyellerinin olması ve faaliyet gösterdikleri pazardaki fırsatları değerlendirebilmiş olmaları olarak gösteriliyor. Yatırım yaptıkları dönemden bugüne kadar girişimlerin 1-5 milyon TL arası nakdi sermaye girişi sağladıklarını yatırım aldıklarını açıklayan iLab Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Say, değerlemelerinin de bu dönemde 1-5 milyon TL’den 20-30 milyon TL büyüklüklerine ulaştığını belirtiyor. Say, bu girişimleri başarılı kılan yapı taşlarını şöyle sıralıyor: “Girişimlerimizin çok değerli girişimci ve yönetim ekipleri tarafından idare ediliyor olmaları önemli bir etken. İLab’in sürekli finansman desteği de başarılarında önemli rol oynuyor.”

“EN ÇOK DEĞERLENEN YATIRIMIM”
HASAN ASLANOBA
ASLANOBA CAPITAL KURUCUSU

GLOBAL BAŞARI HİKAYESİ
Değeri 20 milyon doları aşmış olan 7 Türk start up yatırımım var. Bugün itibariyle en değerli şirketim ise Modanisa. Modanisa, şu an yaklaşık 80 milyon dolar değeriyle global bir başarı hikayesi yazmaya en büyük aday olarak öne çıkıyor. Henüz 2011’de kurulmuş olan Modanisa’nın, 3 yıl sonra YemekSepeti gibi 600 milyon dolar değerlere ulaşması kimseyi şaşırtmamalı.

 

20 MİLYON DOLAR EŞİĞİ
7 yatırımımın tamamını 2013 Nisan-Temmuz aralarında yaptığım için aradan geçen süreyi ortalama 2 yıl olarak alabiliriz. Bahsi geçen yatırımların pek çoğu bana ait olmakla beraber dışarıdan yerli-yabancı başka ortak yatırımcılar da oldu. Diğer yatırım yaptığım Türk start up’lar, bana göre henüz 20 milyon dolar değerini aşamadı. Ancak yaklaşık 10’unun en geç 2016 sonunda 20 milyon dolar seviyesini aşmasını bekliyorum. Bu 20 milyon dolar eşik değeri aşmaya aday girişimler ise şunlar: Vivense, BuldumBuldum, Modacruz, DoktorSitesi, Webrazzi, HemenKiralık, Etohum, HotelRunner, Insider, Obilet.

ERKEN AŞAMA YATIRIMCISI: Değerlenen girişimlerin 3-5 yıllık hedefleri, start up şirket kurucularının hedeflerine göre çok değişebiliyor. Bazıları şahsi hisselerini örneğin şirket değeri 50 milyon dolara ulaştığında satma eğiliminde olabiliyor. Bazıları ise çok daha uzun süre şirketlerini yönetmeyi ve olabilecek en yüksek değerlerden çıkış yapmayı planlıyor. Biz erken aşama yatırımcısı olarak, genelde ilk 5 yıla yatırım dönemi, ikinci 5 yıla ise çıkış dönemi olarak bakıyoruz.

LİDERLİĞE KOŞAN ŞİRKETLER

ALİ KARABEY
212 CAPITAL YÖNETİCİ DİREKTÖRÜ
11 FARKLI START UP 212, 3 yıldır aktif ve bugüne kadar 11 farklı teknoloji girişimine 17 milyon dolar yatırım yaptı. Bu girişimler, 212’den aldıkları yatırımla beraber farklı şirketlerden toplamda 32 milyon dolar yatırım aldı. Yatırım yaptığımız girişimlerden İyzico ve Hotelrunner, ilk ve ikinci yatırım turları arasında 7 kat değerlendi.

HEDEF NEDİR? İyzico, 9 milyon dolar yatırım aldı. Son yatırım turunda 212 ile beraber Dünya Bankası Grubu bünyesinde faaliyet gösteren IFC de yer aldı. İşlem hacmi 2015’te 2014’ün ilk 6 ayı ile karşılaştırıldığında yüzde 800 büyüdü. Şirket değerinin 3 yılda 1 milyar dolara taşınması planlanıyor.

GLOBAL DÜŞÜNÜYOR HotelRunner, 2 yatırım turunda toplam 2 milyon dolar yatırım aldı. Şirketin ana hedefi, turizm sektörünün global teknoloji şirketlerinden birisi olmak.

SATIN ALMAYLA PERFORMANSI ARTTI

İLKER BAYDAR
MARKAFONİ GRUP CEO’SU
7,2 MİLYON ÜYE Bugün yaklaşık 7,2 milyon üyeye ulaşan Markafoni.com’da ayda 700’ün üzerinde kampanya düzenliyor ve 500 binin üzerinde ürün satıyoruz. Sitemizin aylık ziyaretçi sayısı 21,6 milyonken aylık tekil ziyaretçi sayımız ise 6,3 milyon civarında.

İKİYE KATLANDI: Markafoni’ye ilk yatırım 2011 yılında yüzde 70 oranında gerçekleşmişti. Değişen yönetim ve yeni stratejilerle Markafoni geçtiğimiz yıl performansına göre üye olup ilk alışverişini gerçekleştiren müşteri oranını 2 katına çıkardı.

BÜYÜME HEDEFİ: Markafoni Grubu bünyesinde, Markafoni.com’un yanı sıra Türkiye’nin en büyük online ayakkabı mağazası Zizigo.com, kozmetik ve parfüm sitesi Misspera.com olmak üzere toplam 3 şirket bulunuyor. Grup bünyesindeki diğer şirketlerin de toplamda 2 milyona yaklaşan üyesi var. 2014’ü son derece başarılı bir şekilde kapamıştık. 2015 büyüme hedefimiz ise yüzde 40.